Nie mam siły pisać. Kopiuję z internetu. Ja sama w ciągu ostatnich czterech dni Jej życia spędziłam z Nią w szpitalu bardzo wiele godzin. Również po śmierci byłyśmy z nią w tak zwanym pokoju ciszy w szpitalu – Mirka Kozak, Gudrun Koch, Iwona Dadej i ja, rozmawiałyśmy o Niej, czytałyśmy Jej wiersze i modlitwy, piłyśmy z Nią herbatę. Jednak nie od razu wpadłam na to, że trzeba przecież zawiadomić przyjaciół i że najlepiej będzie, jeśli użyję w tym celu Facebooka.
Ewa Maria Slaska
Kochani, smutna wiadomość.
Dziś, 26 marca 2019 roku, o godzinie 13.45 odeszła na zawsze znana berlińska tłumaczka, Maria Gast-Ciechomska czyli Maryla lub Marlena.
Jeszcze kilka tygodni temu, podczas niemieckiej premiery filmu “Siłaczki” w Regenbogenfabrik i potem, podczas projekcji filmu w kinie “Lichtblick”, mogliśmy po raz kolejny zachwycić się jej kunsztem translatorskim. To bowiem ona znakomicie przetłumaczyła ścieżkę dźwiękową filmu. Maryla od zawsze angażowała się w sprawy kobiet i wydaje mi się znamienne, że ostatnia jej wielka praca też była związana z tą tematyką.
RiP
Anna Krenz, Dziewuchy Berlin, Ryss e.V.
Berlińsko, feministycznie, smutno
26 marca 2019 roku odeszła Maria Gast-Ciechomska, 62, autorka, tłumaczka, działaczka i feministka.
Była współzałożycielką Polskiego Stowarzyszenia Feministycznego i inicjatywy Ruch Przeciw Kryminalizacji Aborcji.
Napisała książkę “Od matriarchatu do feminizmu”.
** o książce:
“Feminizm nie jest ruchem płciowym, lecz raczej świadomościowym, bo męskość i kobiecość to wielkości tyleż płciowe co ideologiczne i symboliczne. Książka ujmuje temat bardzo ogólnie, dając zaledwie zarys problematyki. Dotyczy ona historii kobiet i myśli feministycznej, sytuacji kobiet w świecie współczesnym, miejsca, jakie wyznaczają kobietom najpopularniejsze religie i ideologie, a także głównych nurtów i obszarów zainteresowań współczesnego feminizmu.”
***
W czasie stanu wojennego była internowana w obozie dla kobiet w Gołdapi – była najmłodszą więźniarką stanu wojennego. Później wyjechała do Berlina, gdzie nadal działała na rzecz kobiet i relacji polsko-niemieckich, między innymi w Polsko-Niemieckim Towarzystwie Literackim WIR i w Inicjatywie Kobiecej Berlin-Warszawa.
Jeszcze na premierę filmu “Siłaczki”, którą organizowałyśmy 7 marca 2019, już ciężko chora, po części w szpitalu, przygotowała wspaniałe tłumaczenie dialogów do filmu.
Jej wspomnienia na temat Berlina, upadku muru, Solidarności i Polski – na blogu Ewa Maria Slaska
ewamaria2013texts.files.wordpress.com
Christine Ziegler, Kulturprogramm Regenbogenfabrik
Ich denke an sie voller bewunderung! 2005. Wir waren zusammen in Poznań.
Anna Kuzio, WIR e.V.
Dorota Danielewicz, Autorin
Była skromna, odważna, niezłomna, zdolna. Niezwykła kobieta. Wielka szkoda, że tak wcześnie odeszła…
Jakub Szadaj, kuzyn
Najpierw na messengerze:
No cóż, Marlena już nam książki o swoim ciekawym życiu nie napisze, pozostaje nam własna pamięć (póki co).
Potem na FB:
Dziś w Berlinie odeszła moja siostra cioteczna Maria Ciechomska zwana Marlenką. Wnuczka ostatniego sołtysa Mokotowa, germanistka i świetna tłumaczka, działaczka antykomunistyczna, członkini Solidarności Mazowsze, działaczka ROPCiO, internowana w Gołdapi. Miała 62 lata. Bardzo mi będzie Jej brakowało.
Sławomira Walczewska
Bardzo smutna wiadomość, to wielka strata. Maryla zawsze tyle robiła dla innych, więcej, niż dla siebie. Była najmłodszą więźniarką stanu wojennego, internowaną w obozie kobiecym w Gołdapi. Od połowy lat 80 współtworzyła w ruch feministyczny w Polsce.
***
Maryla Ciechomska, zawsze po stronie wolności i godności. Jako działaczka opozycji Solidarnościowej i najmłodsza więźniarka obozu dla internowanych w Gołdapi. Jako współtwórczyni nowego, feministycznego ruchu kobiecego i autorka pionierskiej książki “Od matriarchatu do feminizmu”. Skromna, uśmiechnięta, nieugięta – taka była.
Maria Szewczyk, Klub Polsko-Niemiecki
Maryla Ciechomska prowadziła kilkakrotnie w Klubie Polsko-Niemieckim już w latach 90 spotkania na temat Ruchu Feministycznego w Polsce. Będzie brakowało jej ciepłego uśmiechu i dyskretnego, ściszonego sposobu bycia, nawet jeśli mówiła o najtrudniejszych sprawach.
Marta Dzido, reżyserka
Bardzo smutna wiadomość. Wczoraj zmarła Maria Gast-Ciechomska, w stanie wojennym internowana w ośrodku w Gołdapi, germanistka, tłumaczka, autorka książki “Od matriarchatu do feminizmu”. Mieliśmy przyjemność poznać Marię trzy lata temu w Berlinie przy okazji rozpowszechniania filmu Solidarność według kobiet w Niemczech. A jeszcze niedawno współpracowaliśmy przy opracowaniu ścieżki dźwiękowej filmu Siłaczki, którą Maria Gast – Ciechomska wspaniale przetłumaczyła na język niemiecki.
Krzysztof Okoński, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Pani Ewa Maria Slaska,
bardzo mi przykro. Pani Gast-Ciechomska była razem z Panią na naszej bydgoskiej konferencji o murze berlińskim: http://www.mur-polskie-konteksty.ukw.edu.pl/…/pages/53.htm
***
***
***
Na stronie UNIKATU:
AGNIESZKA OSIECKA Pożegnanie z poetką
Gdy zniknie z gazet szpalt
twój ostatni rym,
a twój srebrny alt
rozpłynie się jak dym,
tam w obłoku hen
nie zapominaj nas,
niech ci się wieczny sen
rozjaśnia raz po raz.
Czasem zanuć sobie o nas od niechcenia,
do widzenia, do widzenia, do widzenia,
my po kilku długich zimach i jesieniach
zasiądziemy obok ciebie – do widzenia.
Charakteru i figury tam nie zmieniaj,
do widzenia, do widzenia, do widzenia.
Zostajemy tu na ziemi jak sieroty,
czasem przefruń tuż nad nami jako motyl.
Gdy zniknie z naszych klap
twój ostatni włos,
sforę nowych bab
przyniesie hojny los,
tam na obłoku hen
surowo nie sądź nas,
niech ci się wieczny sen
rozjaśnia raz po raz…
Czasem zanuć sobie o nas od niechcenia –
do widzenia, do widzenia, do widzenia,
my po siedmiu przedpokojach, siedmiu sieniach
zasiądziemy obok ciebie – do widzenia.
Pozostaniesz w naszych sercach i marzeniach,
do widzenia, do widzenia, do widzenia.
My jesteśmy tu na ziemi naprzeciwko,
zamów dla nas tam na górze małe piwko.
Alicja Czańka: Wieczne odpoczywanie racz dać Jej Panie… Niech Miłosierny ukoi ból Najbliższych i przyjaciół. Pamiętam ją jako kobietę, która zawsze poruszała wszystkim wokół siebie i zaskakiwała projektami oraz determinacją.
Kazimierz Bocian: Głębokie wyrazy współczucia dla Was wszystkich. Wspaniałych ludzi jak Maryla nie zapomina się łatwo
Ewa Kowara (Stalówa): Bardzo mi smutno!!! Choć Maryli nie widziałam całe wieki, bo drogi nasze się rozeszły, bardzo ciepło ją wspominam. Zawsze roześmiana, serdeczna i gotowa na dobrą zabawę! Gdzieś widziałam jej zdjęcie z Tadziem Bocianem przebraną za punka. Mam je przed oczami, ale nie mogę go znaleźć.
Żegnaj Marylko! Tak szkoda, że tyle lat minęło i nic o sobie nie wiedziałyśmy!
Katarzyna Tyman: Tak smutno, byłyśmy tak blisko, a potem tak daleko i już nie ma nadziei na zmianę.
Ewa Karbowska, poetka (“pani Ewa z Warszawy”)
Pani Ewo z Berlina,
Pozwalam sobie zamieścić u Pani na profilu fotografię Maryli Gast-Ciechomskiej i cztery moje – napisane dla Niej – już po odejściu – ostatni dziś rano wiersze. Tekst o Niej – już prozą – musi zaczekać na zebranie myśli i na oficjalną premierę płyty TAKI TYP. Maryla miała być na koncercie, więc Jej go zadedykuję. A tymczasem…
Ewa Karbowska – moje wiersze dla Maryli G-C:
1.
NA DROGĘ DO, KOCHANA
– Pamięci Maryli Gast-Ciechomskiej –
mając naturę wojowniczki
nigdy nie kroczy się powoli
bo szkoda czasu
mówi się też szybko
i myśli
o tym co jeszcze dobrego można zrobić
bez głębi analiz
porywem serca i intelektu
bo ktoś potrzebuje pomocy
nawet jeśli się odchodzi
to też bez zbędnych ceregieli
po co innym głowę sobą zawracać
już nie ma Marii, Maryli, Marleny
a była jeszcze przed chwilą
na dotknięcie, na odległość głosu
co za bzdury ja tu opowiadam
przecież zaraz wpadnie
za chwilę, za miesiąc, za dwa
zawsze jak po ogień
(ek – 26.03- 2019)
2.
POŻEGNANIE MARYLI
– której – mam nadzieję – przy Jej miłości do ludzi i kotów –
/i Jej poczuciem humoru by się podobało/
się trafiło
przeżyć życie
mądrze, pięknie, przyzwoicie
nie dla fanfar i honorów
a zwyczajnie
tak z wyboru
tak z potrzeby
dla zasady
bo inaczej nie da rady
ostatecznie ciut za szybko
jak ten kot
gdy gna za rybką
rzecz ostatnią
chwycił w lot
czarny kir – ten czarny kot
z czernią nuty
co dziś warta
jak rekwiem Mozarta
co wyśpiewał
lub wyryczał?
czarny kwadrat Malewicza
lub przyleciał
bo zaloty? – tuż nad głową? –
czarny motyl
po finale życiorysu
dziwny stan
czas braku bisów
i fakt taki
na agendzie
iż więcej nie będzie
bez odwołań i retuszów
czarna łza
po do rzęs tuszu
(ek-28.03.2019)
3.
I DOBRY OBIAD
– przy stole Maryli – na 12. kwietnia 2019 –
bezsenności w myślach kłębowisko
pamiętania z dopiero co
a już jakby z urojeń
te dyskusje sprzed chwili
o Ojczyźnie i zdrowiu
o deficytach i w jednej i w drugim
oraz o byciu wojowniczką
tak w ogóle
jednak zwłaszcza w szczególe konkretnie tej chwili
i o pięknie rekwiem Mozarta też
ale tak jakoś na marginesie
prawie żartem bo niemal serio
a teraz dobry obiad
taki z rosołem – którego jeszcze nie jadłam
bo będzie dopiero jutro
przy okazji konsolacji
na okoliczność stypy
po Maryli
a Ona
skutkiem siedzenia u góry na chmurze
nogami do nas macha – obiema zresztą
uśmiechnięta jak na zdjęciu
pierwsza z prawej
w turkusie swetra – być może tuniki? – i z różem
na minutę przed strzepywaniem kurzu z elfów
(ek 11-04- 2019 – wieczorem)
4.
I NIE MA PEWNOŚCI
najpierw jest wnętrze kościoła
zabytkowego choć po renowacji
i mężczyzna w sutannie z objawami podziębienia
mówi o Marii
a nawet o Marii Magdalenie
ale nie o tej którą zna z Biblii
za to tej o której mówi
Jej właśnie
poznać nie zdążył
więc stara się neutralnie i życzliwie
tak żeby i Bogu i ludziom…
uwzględniając obecnych w świątyni
na chwilę przed spacerem
niezbyt długim
jednak wyczerpującym dziwnie – odprowadzeniem do…
gdzie nie wiadomo tylko co skuteczniej
osusza łzy na twarzach
wywołując lekki uśmiech wspomnień –
czy to słońce które przez chmury
czy wiatr w porywach
krótkich i chłodnych?
ale okoliczność trwa na pewno – boleśnie oczywista
cmentarna, pogrzebowa, pożegnalna
choć dla większości obecnych raczej nie do końca
kwiecień
dnia dwunastego
tego roku
(ek – 13.04.2019)
5.
I NIE – A TAK
ręce Maryli zasiniaczone pokorą
wprawdzie jak zawsze zajęte
ale czym innym niż zwykle
w tym splątaniu atrybutami wieczności, stygmatami ciszy
jest COŚ
ale ono zupełnie do Niej nie pasuje
bo Ona to działanie i z efektem
zawsze na ludzki pożytek
jeśli przypadkiem i na własny – to mimochodem –
specjalistka od bycia tu i teraz
oraz tam gdzie akurat trzeba
– oczywiście równocześnie –
bez pytania jak to zrobić w tym samym czasie
o ile z przekonaniem że jest po co
albo dla kogo, dla czego
i dlatego umierać nie chciała
bo wykłócała się – niestety nie ze mną –
o pstrąga zamiast szczupaka na nadchodzącą Wielkanoc
a odeszła – nie uzyskawszy na to pozwolenia od siebie samej
(ek – 14.04.2019)
6.
Na stronie Fanclubu PEJZAŻ Z PODEJRZANĄ
WYBACZYSZ?
– Maryli – Marii Gast-Ciechomskiej –
kiedy jeszcze mogłaś je przeczytać
nie napisałam dla Ciebie ani jednego
pisanie wierszy dla człowieka czynu i konkretu?…
wydawało mi się przesadnie, patetyczne
jakoś nie pasowało do Ciebie
miało się nijak do pędu i zadań
było trochę śmieszne
zwłaszcza w zestawieniu
w połączeniu z gotowością przynoszenia ulgi – każdemu
i wszędzie gdzie ktokolwiek
czegokolwiek
w dowolnym miejscu i czasie –
ten wiersz jest już szósty odkąd zmieniłaś wymiar istnienia
i nie mogę obiecać że ostatni
PRZEPRASZAM
(ek – 14.04.2019)
Stowarzyszenie Partnerstwo Miast Szczecin – Kreuzberg/Friedrichshain (Städtepartner Stettin e.V. Berlin)
26 marca 2019 roku umarła w Berlinie autorka, dziennikarka i tłumaczka – Maria Gast-Ciechomska zwana Marylą. Maryla współpracowała wielokrotnie z naszym stowarzyszeniem, była tłumaczką podczas organizowanych przez nas seminariów, spotkań i wycieczek.
Pogrzeb odbył się 12 kwietnia na cmentarzu kościoła św. Katarzyny na Fosie w Warszawie. Pożegnałam ją tam we własnym imieniu i w imieniu wszystkich jej berlińskich przyjaciół
i współpracowników.
Ewa Maria and Friends 
Wspoczuje Wszystkim, ktorzy ja kochali i znali, smutne jest to odchodzenie ludzi..
Oni nie tylko odchodza, oni nas zostawiaja, opuszczaja….w smutku i zalu..
Marylę poznałam z zupełnie bezinteresownej strony, kiedy otwarcie podzieliła się ze mną wiedzą o wymogach egzaminacyjnych dla tłumaczy, bez zbędnej autokreacji opowiedziała o swoich doświadczeniach a także zgodziła się na wspólne ze mną (a dla mnie pierwsze!) tłumaczenie symultaniczne na spotkaniu urzedników ministerialnych, od którego miało dla mnie wiele zależeć. I tak dalej. Nigdy nie miałam wrażenia, że słychać w tym, co mówi, fałszywą nutę. Była klarowna i zawsze zorientowana na przedmiot rozmowy, bez równoległego ciàgu myśli ” z tyłu głowy “. To było taką ulgą! Wiadomo było, na czym się stoi. Dziękuję Maryli za te doświadczenia. Są w życiu nie aż tak częste.
Piec dni w Lodzi…
Niezapomniane…
W rok po śmierci Maryli udostępniłam na Facebooku linka do tego wpisu i napisałam:
Dziś pierwsza rocznica śmierci Marii Gast-Ciechomskiej, Maryli – mojej bliskiej przyjaciółki. Rok temu na blogu wiele osób coś o niej napisało. Przeczytajcie, jak chcecie, to dopiszcie coś jeszcze w komentarzach.
Dziś mieliśmy się wszyscy spotkać w Regenbogenfabrik na debacie o prawach emancypacyjnych Polek w ostatnim stuleciu. Anna Krenz i ja zadedykowałyśmy tę debatę Maryli. Miały w niej wziąć udział Ula Weiss, Iwona Dadej i Maja Staśko. Ania miała też pokazać swoje prace o tematyce emancypacyjne i zapoczątkować projekt Ambasada Polek – Botschaft der Polinnen.
Cóż, przeniesiemy to na inne czasy, ale pomyślmy dziś o niezwykłej kobiecie, jaką była Maryla.
R.I.P.
Pojawił się jeden komentarz – Dorota Cygan napisała: Maryla, taka jaką znałam, nie mówiła o sobie, tylko o sprawach mających jakiś walor obiektywności. Nie miała zwyczaju wypełniać przestrzeni komunikacyjnej sobą. Rzadka cecha. I też bardzo cichutko odeszła.
I jeszcze jeden komentarz z 26 marca 2020 roku:
Janina Kowalski napisała:
Ewuniu, zapaliłam Jej świeczkę w oknie.
Spędziłam ponad godzinną rozmowę z p. Magdą ( jakiś czas temu)
Nie mogłyśmy skończyć. Tyle było wspomnień o Marysi.
Pamiętam jakieś 3, 4 lata temu przebywałam sama w jej domu w Warszawie, czytając multum książek.
I o tym też musiałam myśleć.
Przejrzałam zdjęcia…
Brak mi jej. Miałyśmy prawie codzienny kontakt.
I nagle nic.
Ciężko mi z tym.
Była dobrym człowiekiem, więc po drugiej stronie jest Jej fajnie ❤