Maria Gaetana Agnesi
Piotr Stanisławski w Gazecie Wyborczej
Maria Gaetana Agnesi, włoska lingwistka, matematyczka i filozofka, stała się 16.05.2014 bohaterką google doodle’a. Prawdę mówiąc, pisze Stanisławski, dziwne jest, że o tak niezwykłym człowieku tak rzadko pamiętamy.
Od tamtego dnia nie minęło nawet 10 lat, ale nasza świadomość uległa w tym czasie głębokim przemianom. Dziś napisalibyśmy tak: Była niezwykłą kobietą, a nikt o niej nie pamięta i nawet nas to nie dziwi.
Nie dziwi, bo kanon pamiętania ustalają biali mężczyźni, którzy pamiętają i otaczają szacunkiem przede wszystkim innych białych mężczyzn. Dlatego kiedyś to oni wypełniali 100 albo niemal 100% pozycji kanonicznych, ale nawet dziś zajmują ponad 80% wszelkich kanonów – literackich, naukowych, politycznych i wszystkich innych. W nauce mówi się tu o zjawisku / efekcie Matyldy.
W Wikipedii czytamy, że jest to termin opisujący pomijanie udziału kobiet naukowczyń w pracy badawczo-naukowej i przypisywanie ich osiągnięć naukowcom mężczyznom. Dysproporcje między osiągnięciami kobiet i mężczyzn na polu nauki wynikać mogą z faktu dyskryminowania kobiet i ich pracy, co można porównać do dysproporcji między sławnymi i nieznanymi naukowcami (efekt św. Mateusza). Nazwa „zjawiska” pochodzi od imienia amerykańskiej działaczki na rzecz praw kobiet Matildy Gage, która jako pierwsza w końcu XIX wieku zauważyła dyskryminację naukowych osiągnięć kobiet.
***
Maria Gaetana Agnesi
Urodziła się 16 maja 1718 roku w Mediolanie. Była najstarsza z 23 rodzeństwa (licząc siostry i braci przyrodnich). Jej ojcem był profesor matematyki na uniwersytecie w Bolonii. Dziewczynka od najmłodszych lat zdradzała nadzwyczajne zdolności – w wieku pięciu lat płynnie mówiła już po włosku i francusku. Do 11 roku życia opanowała grecki, hiszpański, hebrajski, niemiecki i łacinę. Mając 9 lat sama napisała i wygłosiła godzinną mowę po łacinie poświęconą prawom kobiet do edukacji.
W wieku lat 12 zaczęła cierpieć na chorobę , którą dziś można zdiagnozować jako epilepsję – doznawała ataków konwulsji, które ówcześni lekarze leczyli ograniczeniem nauki na rzecz jazdy konnej i tańca.
Gdy skończyła 15 lat jej ojciec, zaczął organizować serię spotkań, podczas których jego córka dyskutowała z najtęższymi umysłami naukowego środowiska Bolonii, omawiając z nimi wielkie tezy filozoficzne tamtych czasów. Podobno sprawiała się bardzo dobrze, ale nie znosiła tych spotkań.
Była niezwykle piękna i religijna, chciała wstąpić do zakonu, ale śmierć matki sprawiła, że musiła się zająć prowadzeniem domu swej ogromnej rodzinie. Mimo to poświęcała czas również matematyce, badała rachunek różniczkowy i całkowy. W 1750 roku, gdy miała 32 lata, jej ojciec zachorował, a ona przejęła po nim katedrę matematyki w Bolonii. Dwa lata później, po śmierci ojca, zrealizowała wreszcie swoje marzenie i poświęciła się na 40 lat studiom teologicznym. Jednocześnie zajmowała się biednymi i chorymi – prowadziła w Mediolanie przytułek dla ubogich. Do jej największych osiągnięć naukowych należy dzieło z 1748 roku zatytułowane Instituzioni analitiche ad uso della gioventu italiana (Zasady analizy [matematycznej] dla młodzieży włoskiej).
Na zreprodukowanym powyżej doodle’u widać proces wykreślania krzywej, znanej jako “lok Agnesi”, którą Maria Gaetana Agnesi badała w 1748 roku.
źródła: Gazeta Wyborcza i Wikipedia / Wikipedia
Hilma af Klint
Kilka dni temu, powyższy wpis był już napisany i czekał na publikację, znalazłam na Facebooku nieco podobną historię – o malarce-prekursorce, o której nikt nie pamiętał… Ciekawe, i ona była córką matematyka. I ciekawe, że teraz, kiedy już została odkryta, nadal niewiele osób wie o jej istnieniu.
The woman, who painted the future
In the summer of 1986 a Swedish farmer recovered his abandoned country house by his last tenant. In the basement next to the house he found, covered in dust from years, huge wooden boxes.
When he opened them he was baffled. There were 1200 paintings, some very large, with geometric figures of intense colors. He called in a neighbor who supposedly was more educated or informed, but didn’t even understand what they had just discovered. They assumed that the paintings formed an enormous scenography or were illegal, maybe stolen.
The neighbor thought he would call a friend who worked in a museum and asked if the paintings had a signature. “Yes,” said the neighbor – on the corner says Hilma Klint.”
Some officials and art connoisseurs arrived and took away the boxes.
A few weeks later the Stockholm Art Museum made public an unusual discovery. It was more than a thousand paintings, drawings and theoretical essays, a totally abstract work, with pure color geometric shapes and precise texture, signed and dated in the late 19th and early 20th centuries.
What was unusual was the dates: they were painted before Kandinsky, Malevich and Mondrian “invented” abstract painting. Hilma was a clear forerunner. Why did nobody know about her? Why were the paintings hidden?
Hilma af Klint was born in Stockholm in 1862. Her father was a mathematician and had a large library in which little Hilma prescribed everything about geometry and art.
At twenty she entered the Swedish Academy of Arts, one of the few schools that admitted women and was part of the first generation of European painters who set up exhibitions and lived off their work. She painted portraits and realistic landscapes that were well appreciated by her clients.
In those years X-rays were invented and electromagnetic waves were discovered, which could send information through air and vacuum. These events blew Hilma’s mind where apparently she came to the conclusion that invisible parallel worlds exist.
She was interested in these alternative realities and different levels of perception. Because in that time the sciences were connected with spiritualism and Hilma went to spiritual sessions.
The possibility of communicating with the most beloved of her sisters, who had already died, was also encouraged. She would attempt to communicate with her sister, but formed a club with five other women; they met every Friday, summoned spirits and had automatic painting and poetry sessions (which the surrealists did years later).
Hilma started creating rare paintings with random spots, pretending to let herself go to other energies, then she went to paint that chaos based on the geometric structures of nature, which she knew well since she was a child.
She spent some days painting her commissions and others locking herself in a country house to unleash a creative passion she kept top secret. Two painters in one person.
So hid away for several years and on the day she wrote her will, she put her grandson Erick as the sole heir, on condition that he kept his paintings in wooden boxes, which could only be opened twenty years after her death
Why did she decide this?
Perhaps she considered her paintings a very intimate and sincere view, only of herself; perhaps she thought her work was completely out of academic rules and making it public would end her successful career.
But here you are, life decided something else: the grandson left this world before the date of the revelation and the paintings remained hidden for many years more than Hilma wanted, until 1986, when the Swedish farmer found it in his basement.
In the eighties, the avant-garde of the beginning of the century were already totally assimilated; art followed its paths, more different than ever.
Amidst this worldly noise, Hilma af Klint returned from the afterlife to take her place as the true mother of surrealism…
Ewa Maria and Friends 