Zbigniew Milewicz

Szczera do bólu…

Styczeń to miesiąc, w którym przed 160 laty wybuchło w Polsce powstanie przeciw rosyjskiemu imperium, o wyzwolenie spod zaboru, powstanie, które carscy okupanci krwawo stłumili. Tysiące polskich patriotów wywieziono na Sybir. Do ludzi, którzy nie dali się zastraszyć, należała niewątpliwie Lucyna Ćwierczakiewiczowa, o której pisałem w ubiegłym tygodniu.

Pewnego razu, podczas protestu przeciwko powołaniu w Warszawie arcybiskupa Felińskiego, uważanego powszechnie za człowieka carskiej Rosji, wstała w trakcie mszy świętej i odezwała się w kierunku duchownego wprost. – Powolny sługo carski, arcybiskupie Feliński! W imieniu dobrych Polaków, co wyszli z katedry, w imieniu całego narodu polskiego, przeklinam ciebie, przeklinam do trzeciego pokolenia! – miała zawołać.*

Prowadziła w Warszawie salon, organizując co czwartek obiady, na których bywali artyści, przedstawiciele ówczesnej śmietanki towarzyskiej stolicy, ale też wysocy urzędnicy miasta, którymi w owym czasie byli niemal wyłącznie Rosjanie. Fakt, że u Ćwierczakiewiczów biesiadują takie postaci, jak naczelnik Cytadeli, wywołało oburzenie opinii publicznej, przez pewien czas pani Lucyna była otoczona towarzyskim ostracyzmem. Po pewnym czasie uznano jednak, że Ćwierczakiewiczowa, goszcząc zaborców, pozyskiwała informacje na temat losów osadzonych i załatwiała dla nich przywileje m.in. zgodę na przesyłanie posiłków czy widzenia z rodziną. O patriotyzmie Ćwierczakiewiczowej pisała w listach do znajomych Eliza Orzeszkowa, podkreślając jej zaangażowanie w opiekę nad zsyłanymi na Syberię po powstaniu styczniowym. Podobno, gdy okazało się, że jeden z nich wsiadł do kibitki boso, bo nie miał butów, pani Lucyna, z właściwą sobie spontanicznością, wtargnęła do zatrzymanego na Krakowskim Przedmieściu powozu i ściągnęła buty z nóg pasażera, aby ofiarować je skazanemu.**

Tak ją wspominano. Dobrze ustosunkowana w kręgach władzy, mogła sobie pozwolić na takie akty osobistej odwagi. Salon literacki, który prowadziła przy ulicy Królewskiej, gościł wybitnych intelektualistów XIX wieku, pisywał do niej Ignacy Paderewski, zaś o niej, często, Bolesław Prus. Wspierała materialnie nie tylko biedujących artystów, ale i bezimiennych ludzi z ulicy, angażowała się w działalność kobiecych organizacji patriotycznych, lecz nie tolerowała ludzkiej niezdarności, głupoty, niechlujstwa i nieuczciwości, co jej w efekcie zaszkodziło. Szczera i bezpośrednia do bólu, opublikowała w 1899 roku tekst p.t. Sylwetki moich panien do towarzystwa, opisując ponad 30 dziewcząt, które kolejno zatrudniała, aby wypełnić samotność po śmierci męża. Nie bawiąc się w delikatność, wytknęła im wszystkie wspomniane wady, za co opinia publiczna okrzyknęła autorkę paszkwilantką i uznała, że łamie owym pannom życie, nie dając im teraz szans na znalezienie pracy w przyzwoitym domu, ani porządnego męża. Znajomi i przyjaciele nie stanęli w obronie Ćwierczakiewiczowej, co mocno przeżyła i całkowicie wycofała się z życia publicznego.

W lutym 1901 roku zachorowała na zapalenie płuc i po dziesięciodniowej chorobie zmarła. Po sobie pozostawiła, poza dziełami z zakresu gotowania i prowadzenia domu, także legendę kobiety odważnej, samodzielnej, pracowitej, mającej nieposkromiony apetyt na życie i zamiłowanie do łamania konwenansów. A duchowny z Petersburga, którego nie chciała polska, patriotyczna Warszawa… To zadziwiające, ale prawdziwe – 18 sierpnia 2002 roku arcybiskup Zygmunt Sczęsny Feliński został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II, zaś 11 października 2009 roku, Benedykt XVI uznał go za świętego. Wobec tego ośmielę się zapytać: kto tu się pomylił? Stolica Piotrowa, jak powszechnie wiadomo, jest nieomylna, a więc poszła smażyć się do piekła Ćwierczakiewiczowa i jej podobni współplemieńcy, bo rzucali oszczerstwa na niewinnego człowieka. Przyjechał do Polski z carskiego Petersburga, gdzie był profesorem Akademii Duchownej, a więc logiczne, że chciał tylko dobrze dla swoich priwisljanskich owieczek, a one mu się tak paskudnie odwdzięczały. Wot poljaki! Szczęśliwie Watykan wiedział, co należy zrobić.

*Przemysław Ziemichód, warszawa.naszemiasto.pl, 13.09.2018

**Lucyna Ćwierczakiewiczowa, pierwsza polska lifestylerka, Farmer.pl, 26.02.2021