Ewa Maria Slaska i Adam Slaski

Było tak.

W roku 2021 mój siostrzeniec Adam znalazł w sieci taką reklamę:

Odkurzacz bezprzewodowy Dyson V8 Absolute jest ostatecznym rozwiązaniem kwestii odkurzania. To kompaktowe urządzenie pozwoli Ci pozbyć się brudu z wszystkich rodzajów podłóg oraz tapicerek, mebli i zakamarków. Wytrzymałość, wysoka moc ssania, poręczna i lekka budowa oraz bogaty zestaw akcesoriów sprawią, że Dyson V8 stanie się Twoim ulubionym odkurzaczem.
Siła 15 cyklonów
Firma Dyson nieprzerwanie ulepsza technikę cyklonową w swoich odkurzaczach od czasu jej wynalezienia ponad 20 lat temu. 15 cyklonów systemu 2 Tier Radial ułożonych w dwóch obręczach pracuje równolegle, aby powiększyć przepływ powietrza i wychwytywać minimalny kurz. Cyklon firmy Dyson wychwytuje więcej brudu i kurzu mikroskopijnej wielkości niżeli jakikolwiek inny. Bez worków. Bez utraty siły ssania…

Ostateczne rozwiązanie.

Oczywiście firma Dyson nie odpowiada (albo przynajmniej nie do końca odpowiada) za to, jakiego sformułowania użył tłumacz czy tekściarz, przygotowujący materiały promocyjne dla Polski.

Tłumacz albo tekściarz był zapewne człowiekiem młodym i nie wiedział (albo przynajmniej nie musiał wiedzieć), że to sformułowanie oznaczało podczas wojny w nomenklaturze niemieckiej definitywne załatwienie sprawy żydowskiej, poprzez wymordowanie Żydów w obozach zagłady.

Tym niemniej może ktoś od owego tłumacza czy tekściarza starszy i bardziej obyty mógł ewentualnie zareagować i zasugerować lepsze sformułowanie.

Nie zrobił.

Adam Slaski wysłał protesty do pięciu firm rozprowadzających ów cudowny odkurzacz w Polsce. Dwie zareagowały i usunęły (albo przynajmniej obiecały, że usuną) ów inkryminowany tekst.

Minęło kilka lat i…

Adam wystosował do redakcji następujący list:

Szanowny Panie Redaktorze,
Jako wieloletni czytelnik Gazety Wyborczej z wielkim rozczarowaniem przeczytałem Pański artykuł pod tytułem “Mevo 2.0 latem raczej nie wystartuje. Obszar Metropolitalny mętnie tłumaczy się z zamieszania z rowerami”. Pada w nim sformułowanie “«Ostateczne rozwiązanie problemu» w ciągu kilku najbliższych dni”. Muszę z przykrością stwierdzić, że wykazał się Pan wyjątkowym brakiem wrażliwości, posługując się sformułowaniem “ostateczne rozwiązanie” w kontekście rowerów.
Zwracam Panu uwagę, że od czasów Holocaustu określenie “ostateczne rozwiązanie” jest zarezerwowane dla zbrodni ludobójstwa. Jeśli nie jest Pan przekonany, polecam kwerendę w Narodowym Korpusie Języka Polskiego.
Polecam Panu również lekturę książki Pańskiego redakcyjnego kolegi Konstantego Geberta Ostateczne rozwiązania. Ludobójcy i ich dzieło.

Łączę wyrazy szacunku
Adam Slaski

Redakcja nie odpowiedziała.

***

Dla dociekliwych – sprawdziłam, czy rzeczywiście firma Dyson nie odpowiada (albo przynajmniej nie do końca odpowiada) za to, jakiego sformułowania użył tłumacz czy tekściarz, przygotowujący materiały promocyjne dla Polski. I otóż sformułowania “ostateczne rozwiązanie”, po niemiecku Endlösung, nie ma w niemieckim opisie odkurzacza Dyson V8 Absolute.
Natomiast w opisie angielskim (firma Dyson jest wprawdzie międzynarodowa, ale założył ją Brytyjczyk, a poza tym angielski jest wszak językiem światowego biznesu) metod pracy firmy znalazło się takie zdanie:

Lastly, we outline and analyze the final solution of our team, ACT&Friends, which ranked second at the GTOC 11 challenge.

Polski tekst reklamowy nie jest więc bezmyślnym tłumaczeniem tekstu niemieckiego, ale nie jest też własną inicjatywą tłumacza czy tekściarza. Firma Dyson bowiem swobodnie używa terminu ostatecznego rozwiązania, niczym się nie przejmując.

Nie zwalnia to oczywiście ludzi operujących językiem z uważności i staranności w doborze słów, zarówno w sferze tekstów reklamowych, jak w wypowiedziach dziennikarzy, pisarzy, blogerów i nauczycieli. Zwłaszcza, że to, co Anglikowi może się wydać nieważne, mieszkańcowi Europy środkowej może jeszcze porządnie dokuczyć.