Niezawodne Google powiadomiło mnie jakiś czas temu, że w Melbourne pojawiła się pani Agnieszka Piłat z trójką robotów, aby zademonstrować ich możliwości malarskie.
Jeśli malarstwo to National Gallery of Victoria – NGV. Zacząłem googlować: NGV pila… – google podpowiedziało – NGV pilates. Wystarczyło żeby rozproszyć moją uwagę, poszedłem tym tropem – rezultaty: – klasa pilates (ćwiczenia gimnastyczne) na dachu galerii, – Contrology – rzeżba deski z nogami i płetwą wykonującej ćwiczenia pilates (uwaga – Contrology – takiej właśnie nazwy używał Joseph Pilates, gdy wymyślał swoją technikę ćwiczeń.) – Sen żony Piłata – grawerunek z 1874 r.
STOP! Pora zastosować Contrology – zapanować nad Google – piszę: Agnieszka Pilat NGV Mam Ją!
Są wpisy na tym blogu, lub na moich poprzednich, które od lat lubię. Nie są jakieś wybitne tematycznie. Być może to zwykłe wpisy, ale jednak specjalne. Taki jest mój wpis Czas czereśni i wpis Lecha Milewskiego Bieg Wazów, i jeden z wpisów Zbycha Milewicza o Podróży w górę rzeki, i opowieść Krysi Koziewicz o chałupie, i Ciotuchny o odbieraniu dzieci z przedszkola podczas lodowej śnieżycy. Dlaczego akurat te lubię najbardziej – nie wiem. Ale w ten smutny czas, bo zbliżają się święta, a tu w Ukrainie i w Izraelu straszne wojny, w Polsce tak uporczywe przepychanki z ustępującą partią, że aż człowieka ciarki przechodzą, a więc w ten smutny czas przypomnę Wasze i Nasze najmilsze wpisy. Eli wpis o polskiej bezdomnej z Moabitu, Moniki wpis o wyspach, Teresy o muzyce do nieba, Tibora, mój ukochany, o sałatce krzyżackiej. Wybaczcie mi, wzięło mnie na wspominki.
Dzisiaj Bieg Wazów. Tradycyjnie odbywa się na początku marca, a u nas dziś.
Jakiś czas temu, podczas niedzielnej mszy, słuchałem czytań liturgicznych. Drugie czytanie – list św Pawła do Efezjan… Przez moją głowę przebiegła myśl – gdzie właściwie jest ten EFEZ? Dlaczego nic o nim nie słychać? Przecież tam znajdowała się świątynia Afrodyty – jeden z Siedmiu Cudów antycznego świata! Co się z nią stało? Dlaczego biura podróży nie organizują tam wycieczek? Póki co starałem się skupić na treści listu św Pawła, ale po mszy rozterki wróciły.
Świątynia Artemidy – wybudowana w czasach, których ludzka pamięć nie sięga. Zburzona w wyniku klęsk żywiołowych i wojen została odbudowana w VI wieku pne, projekt finansował nie byle kto tylko Krezus. W roku 356 pne, została zniszczona przez podpalacza… Jakżeż on się nazywa? No jakżeż? Przecież wiem? W głowie poczułem pustkę. Spróbowałem dobrocią… Przecież to wszystko jest opisane w książce K. Bunscha – Olimpias. Ta książka leży z lewej strony na dolnej półce, jak wrócę do domu to zaraz sprawdzę. No, jak ten podpalacz się nazywał? W głowie cisza.
Wracając pieszo do domu rekonstruowałem fragmenty pamięci. Świątynię podpalił szewc z Efezu. Schwytano go natychmiast, postawiono przed sądem? – Nędzniku, cóżeś ty uczynił? – Jestem tylko skromnym szewcem, za pewien czas umarłbym w zupełnym zapomnieniu, ale nie teraz. Teraz cały świat pozna moje imię! Wyrok sądu – podpalacza zatłuc na śmierć kijami i pod karą banicji zakazać wymieniania jego imienia. Poczułem ulgę. Moja pamięć jest w porządku, po prostu dopiero teraz dotarł do mojej świadomości wyrok efeskiego sądu – nie wymieniać imienia podpalacza! Nic to, że banicja z Efezu mi nie grozi, szacunek dla prawa nie powinien zależeć od skuteczności kary. Już zrelaksowany kontynuowałem spacer do domu. Na wieść o spaleniu świątyni ludzie pytali – jak to możliwe że Artemida nie dopilnowała swojego przybytku? Odpowiedź była prosta – dokładnie w tym samym czasie rodził się Aleksander Wielki i bogini była zbyt zaaferowana tym wydarzeniem. Aleksander Wielki, gdy doszedł do pełnoletności i władzy, zaoferował miastu Efez pokrycie kosztów odbudowy świątyni, ale efezjanie taktownie odmówili – nie godzi się aby jeden bóg fundował świątynie innemu bogu czy bogini. Odbudowali świątynie z funduszy własnych i właśnie ta wersja zdobyła miano Cudu Świata.
A potem przyszła nowa, nasza, era. W roku 268 n.e. świątynię Artemidy wstępnie zniszczyli Gothowie, w roku 407 n.e. świątynia została zamknięta. Wraz z rozwojem chrześcijaństwa imię Artemidy zostało wymazane z wszelkich inskrypcji w Efezie. I co dalej? Ekonomia, głupcze! Ekonomicznym kręgosłupem miasta był ruchliwy port nad Morzem Egejskim, niestety kanał łączący miasto z portem został całkowicie zamulony, port upadł. Gdy w to miejsce dotarli krzyżowcy, zastali tylko małą wioskę.
Obecnie najbliżej ruin Efezu znajduje się tureckie miasto Selçuk.
Apeirogon – książka autorstwa irlandzkiego pisarza Columa McCain.
Apeirogon – definicja: figura geometryczna o nieskończonej, ale policzalnej, ilości boków.
Rezultat – książka mocno powikłana, zawiera sporo wstawek nie mających nic wspólnego z głównym tematem. W rezultacie, podczas lektury wielokrotnie korzystałem z pomocy internetu i… uderz w stół.
Okazało się, że dwaj bohaterowie tej bardzo dramatycznej historii są właśnie w Australii – KLIK
Ich historia w ogromnym skrócie: Rami Elhanan – Izraelita, jego ojciec – Żyd, który emigrował do Izraela z Węgier w 1947 roku. Żona – Nurit Peled – córka wybitnego izraelskiego generała (6-dniowa wojna 1967). Rami był czołgistą podczas wojny Yom Kippur w 1974 r. W 1997 r, jego 14-letnia córka Smadar, zginęła w wyniku palestyńskiego samobójczego zamachu bombowego na ulicach Jerozolimy. Kilka lat później wstąpił do organizacji Combatants for Peace (Bojownicy o Pokój) – KLIK –zrzeszającej izraelskich i palestyńskich aktywistów walczących bez używania przemocy o zakończenie izraelskiej okupacji terenów palestyńskich.
Bassam Aramin – Palestyńczyk. Od dziecka był świadkiem izraelskiej przemocy w najbliższym sąsiedztwie. Gdy miał 17 lat, wraz z kolegami podłożyli przypadkowo znalezione granaty pod izraelskie pojazdy, nastąpiła eksplozja, nikt nie zginął. Wkrótce Bassam został schwytany i skazany na 7 lat więzienia. W więzieniu został okrutnie pobity przez izraelskich żołnierzy, dla których był to regularny trening. Bicie było kontynuowane w więziennym szpitalu. W więzieniu obejrzał film Lista Schindlera – KLIK – z którego dowiedział się o losie Żydów podczas Holocaustu. Jego pierwszą reakcją była radość – TAK! TAK! – jeszcze więcej!
Po kilku latach, nadal w więzieniu, przyszła zupełnie odwrotna refleksja. Zdał sobie sprawę z cierpień narodu żydowskiego. Co go uderzyło to wrażenie, że ofiary Holocaustu zdawały się przyjmować swój los bez gwałtownych protestów. Zaczął studiować ten temat, nauczył się języka hebrajskiego.
W 2005 roku Bassam dołączył do Combatants for Peace i tam poznał Rami. 2 lata póżniej jego córka Abir została postrzelona gumową kulą przez izraelski patrol. Najbliższy szpital nie był w stanie jej pomóc, zdecydowano przewieźć ją do szpitala w Jerozolimie. Pokonanie kilku kilometrów przez palestyńską karetkę pogotowia zajęło ponad 2 godziny z powodu długiego czekania na izraelskim punkcie kontrolnym. Dwa dni później Abir zmarła w szpitalu.
Abir i Smadar…
Od tego czasu Bassam i Rami odwiedzają wiele miejsc, głosząc ideę pojednania. Kilka dni temu byli w Melbourne.
O ich wizycie dowiedziałem się w piątek (26/5/23) wieczorem. Strona organizatora imprezy informowała, że bilety wyprzedane, ale można się zapisać na waiting list. Zapisałem się. W poniedziałek o 5 popołudniu dostałem powiadomienie, że mają kilka biletów. Dla mnie mieli, początek 6:30. Dojazd do centrum Melbourne o tej porze nie jest zbyt łatwy – samochodem do stacji kolejki, kolejką do centrum miasta, kilka przystanków tramwajem – JESTEM!
Migawka z jazdy tramwajem. Tłok, w większości młodzież, studenci. Starsza pani stoi w środku tego tłumu, nie ma się czego złapać a tramwaj hamuje dość mocno. – Możesz się mnie przytrzymać – proponuje stojąca obok młoda dziewczyna. – Naprawdę? Mogę? – starsza pani łapie dziewczynę w objęcia, przytula się do niej, kładzie głowę na jej ramieniu i z błogim uśmiechem zamyka oczy.
Przylegająca do naszej Biblioteki Stanowej sala Wheelers Centre okazała się bardzo skromna…
Dopiero w tym momencie zdałem sobie spraw, jak trudna do pojęcia jest idea, o którą walczą Rami i Bassam. Wiedziałem, że szczególnie Rami i jego rodzina byli mocno atakowani przez izraelskie prawicowe media. Nie dziwię się, że w takiej sytuacji trudno zdobyć popularność w innych krajach. Bassam i Rami wspomnieli, że w Australii odwiedzili szkoły izraelskie i palestyńskie. Spotkali się w nich z raczej chłodnym zrozumieniem, na marginesie zauważyli objawy wrogości.
Moje osobiste wrażenie. Po pierwsze – zdawałem sobie sprawę, że raczej nie dowiem się niczego nowego, ale miałem jednak poczucie, że oto tuż za miedzą dzieje się coś ważnego i chciałem chociaż otrzeć się o to. Niestety nie miałem śmiałości, żeby powtórzyć scenę z tramwaju.
Po drugie – Bassam i Rami – wydawali się nieco zmęczeni tymi licznymi występami, szczególnie Rami. Bassam potrafił zachować dobry humor. Na pytanie prowadzącej spotkanie, czy Rami jest jego przyjacielem, odpowiedział – Rami przyjacielem? Rami to jest mój wróg – jest Izraelitą, nie mówi po arabsku i nie pali papierosów!
Na pytanie – dlaczego to robisz? – Rami odpowiedział – każdego ranka gdy się budzę widzę nad sobą Smadar. Patrzy na mnie z wyrzutem – już tak późno, a ty jeszcze nic nie zrobiłeś, żeby to skończyć. I tak do końca dnia. Bassam kiwał głową bez słów.
Po trzecie – konkrety. Rząd Izraela – obaj nie mieli wątpliwości – jeśli odrzucamy przemoc, to wszystko w rękach rządu Izraela. Rami – to prawicowy, faszystowki rząd. Opozycja praktycznie nie istnieje. Jedyny izraelski rząd, który stwarzał nadzieję na unormowanie stosunków między Izraelem i Palestyną, to rząd Yitzhaka Rabina w latach 1974-77. Przypomnę, że w latach późniejszych Y. Rabin był przywódcą lewicowej parlamentarnej opozycji. W 1995 roku został zamordowany przez prawicowego ekstremistę. Rząd okupowanej Palestyny – Rami machnął ręka z rezygnacją – jak prezydent Palestyny chce odwiedzić swój stary dom w innej strefie okupacyjnej, to musi prosić izraelską administrację o przepustkę.
Bassam miał podobne zdanie, dodatkowo wspomniał, że bardzo istotnym czynnikiem w tej sprawie jest pozycja rządu USA.
I jeszcze Rami – dla naszej młodzieży, gdy osiągnie 16 lat, organizuje się wycieczki do Auschwitz, tam maszerują wznosząc okrzyki – Nigdy więcej! Po powrocie do Izraela, czeka na nich obowiązkowa służba wojskowa, a tam są szkoleni, jak przeprowadzać kontrole ludności palestyńskiej.
Po uporządkowaniu wrażeń wróciłem do lektury.
Apeirogon – nieskończone, ale policzalne. W przypadku książki jest to 1001 rozdziałów. Pierwsze 500 rozdziałów ponumerowane od 1 do 500, kolejne 500 – odwrotnie, ostatni rozdział – bez numeru – zdjęcie falującej wody.
Mój główny zarzut do autora – w książce brak jest płynnej narracji, która oddawałaby klimat życia w Izraelu i Palestynie, zamiast tego przypadkowe krótkie relacje, jakby skopiowane z internetu. Dostosowałem się do tego. Poniżej kilka takich relacji.
W rezultacie zamachu terrorystycznego, w którym zginęła Smadar, zginęły jeszcze trzy przypadkowe osoby oraz trzej zamachowcy. Zamachowcy byli przebrani za kobiety. Następnego dnia po zamachu rodziny terrorystów musiały opuścić swoje domy, które zostały zabetonowane. Krążą pogłoski, że zamieszkały one w nowych domach, zakupionych dla nich przez rząd Iranu. Rodzice dziewczynki, która również zginęła podczas zamachu, wytoczyli w USA proces rządowi Iranu o zorganizowanie zamachu. Sąd uznał ich skargę i przyznał odszkodowanie $1,7 mln. Rząd Iranu nie zapłacił.
Relacje prasowe po śmierci Abir. Ojciec ofiary działa w organizacji Combatants for Peace... Ojciec ofiary spędził kilka lat w więzieniu za działalność terrorystyczną. Armia opublikowała oficjalną deklarację, że nie ma nic wspólnego z tą sprawą… W okolicy wydarzenia odbywały się protesty Palestyńczyków… Ofiarę incydentu widziano jak trzymała w dłoni kamień… Została zabita kamieniem rzuconym przez protestujący tłum… Została postrzelona przez palestyńską policję… Miała atak epilepsji i uderzyła głową o bruk… W jej kieszeniach znaleziono kamienie… Zginęła w wyniku wybuchu granatu, który trzymała w dłoni… Personel w palestyńskiem szpitalu upuścił ją z wózka i rozbiła sobie głowę… Jej muzułmańscy rodzice nie zgodzili się na leczenie przez izraelskiego doktora…
Cztery lata później podczas procesu w sądzie cywilnym, sędzia (kobieta) zakwestionowała raport, że Abir została zabita kamieniem wystrzelonym z procy przez palestyńskich chłopców ukrywających się na pobliskim cmentarzu. Zwróciła uwagę, że cmentarz jest odległy 100 m i zasłonięty przez 4-piętrowy budynek. Dodatkowy argument – znaleziono gumowe kule na ziemi, kilka kroków od miejsca wypadku. Rezultat procesu – Bassam otrzymał odszkodowanie – 1 mln szekeli ( ok. $270,000).
Bassam stale nosił w kieszeni cukierkową bransoletkę (candy bracelet), którą kupiła Abir podczas wyprawy do sklepu. Może taką…
Po wyjściu z pracy wkładał rękę do kieszeni i przesuwał palcami po cukierkach. Pewnego dnia wracał z pracy samochodem. Ruchomy punkt kontrolny… – Pokaż mi swoje dłonie! Pokaż dłonie!! Izraelski żołnierz, starsza kobieta, siwe pasma włosów. Bassam miał wrażenie, że mówi z rosyjskim akcentem. Nagle wycelowała w niego karabin… – Co to kurwa jest? Bassam przekręcił donie, zauważył że są lekko zabarwione na różowo, pachniały słodyczą. – Na kolana, na pieprzone kolana! Bassam klęknął przy szosie. Twarz zwrócił na wschód aby, jeśli przyjdzie na to pora, móc się modlić. Przez głowę przeleciała myśl, żeby polizać dłoń, ale przypomniał sobie, że jest Ramadan, czas postu. – Podciągnij koszulę, podciągnij koszulę, powtarzam! Przez chwilę nie czuł wstydu, nawet przed kobietą, gniew przytłumił przyzwoitość. Kolba karabinu uderzyła go w okolice nerek, pchnęła do przodu, czuł kurz w na twarzy, kobieta nakładała mu na nadgarstki samozaciskowe kajdanki. Pociągnęła go za włosy i wepchnęła do wojskowego samochodu. Pięć godzin później, jeszcze na posterunku, kobieta zmiękła, przykro jej, ale Sentex – materiał wybuchowy używany do produkcji bomb, zabarwia dłonie na różowo.
Strefy na terenach palestyńskich: A – administrowana przez władze palestyńskie, nieograniczony dostęp dla izrealskich patroli wojskowych, prawo izraelskie zabrania tam wstępu obywatelom Izraela. B – administrowana przez władze palestyńskie, obie strony odpowiadają za bezpieczeństwo, otwarta dla Izraelitów i Palestyńczyków. C – tereny zamieszkałe przez izraelskich osadników (ONZ uznaje to za nielegalne) i Palestyńczyków (głównie rolnicy). Strefa administrowana przez Izrael. Prócz tego jeszcze 4 pomniejsze strefy H1, H2, E1. Seam Zone – patrz przypisy.
Apeirogon – figura geometryczna o nieskończonej, ale policzalnej, ilości boków. Licznik bije nadal – 5/6/2023 – zmarł 3-letni palestyński chłopiec postrzelony przez izraelski patrol – KLIK.
Przypisy: Colum McCain – autor książki – KLIK. Punkty kontrolne na terytorium Palestyny – KLIK. Seam Zone – KLIK.
Właśnie zaczęła się Zimowa Olimpiada. Wspominając historię zimowych olimpiad, zwróciłem uwagę na olimpiadę w Sapporo – 1972 rok. Czyli 50 lat temu. A co było pośrodku? Rok 1997 – moja wyprawa do Sapporo na maratony narciarskie.
Mieszkam w Australii. Po długich wędrówkach do Europy i Ameryki Północnej rozejrzałem się po bliższych okolicach. Japonia wydawała się idealna – prawie ta sama strefa czasowa, tylko 10 godzin lotu, śnieżne zimy.
Cel wyprawy – Sapporo Maraton – wyścig należący do serii WorldLoppet – KLIK.
Wyprawa na jeden wyścig? Trochę za mało. Google jeszcze nie było, ale udało mi się znaleźć Miyasama Maraton, tydzień po Sapporo. To już miało dwie nogi.
Napisałem list do organizatorów Miyasama Maraton, prosząc o formularz zgłoszeniowy, pytając w jaki sposób zapłacić za uczestnictwo, jak dojechać, jak załatwić noclegi.
Po kilku tygodniach otrzymałem bardzo ugrzecznione zaproszenie – organizatorzy zapłacą za mnie wpisowe, zafundują bilet powrotny z Sapporo i zapewnią trzydniowy pobyt w hotelu.
W międzyczasie skontaktowałem się listownie z Kenichi, japońskim narciarzem, poznanym na maratonie we Francji. Przeprosił mnie bardzo, że nie może zaoferować mi zakwaterowania u siebie, ale właśnie przenosi się do nowego domu. Ale może zaproponować mi wspólny wyjazd na maraton narciarski w Ohtaki, tam ma domek letniskowy.
Och taki, owaki – 3 maratony w 8 dni – harakiri.
Postanowiłem przylecieć do Sapporo cztery dni przed wyścigiem, żeby nieco się oswoić z warunkami i przypomnieć sobie, co to jest zima – w Australii jest w tym czasie lato w pełni.
Mieszkanie załatwiłem sobie w hostelu młodzieżowym na peryferiach miasta.
Pierwsze wrażenie po wylądowaniu w Japonii – duuuuużo ludzi. Na lotnisku, na ulicy, w pociągu – wszędzie miałem poczucie tłoku, braku przestrzeni.
Drugie wrażenie – jadąc metrem w stronę hotelu, postanowiłem nawiązać z kimś kontakt. Dobrze się składało, bo w wagonie była grupka uczniów w mundurkach szkolnych – na pewno znają trochę angielskiego.
Uśmiechnąłem się i zrobiłem kilka kroków w ich kierunku. Ku mojemu zaskoczeniu wszyscy rzucili się do ucieczki. Myślałem, że to jakiś żart, ale gdy sytuacja powtórzyła się, uznałem, że widocznie robię coś niewłaściwego i zrezygnowałem.
Dojechałem metrem do celu, pozostawało jeszcze przesiąść się do autobusu. Kłopot w tym, że na przystanku autobusowym wszystkie napisy były po japońsku. Mój cel to Miyanomoru, hotel młodzieżowy znajdował się w pobliżu skoczni narciarskiej, na której w 1972 roku Wojciech Fortuna wywalczył 6 miejsce. To nie pomyłka, W. Fortuna zdobył złoty medal w Sapporo na dużej skoczni (Okurayama), ale kilka dni wcześniej zdobył 6 miejsce na skoczni normalnej – Miyanomori.
Niestety cała ta wiedza a nawet kartka, na której dużymi literami napisałem nazwę przystanku docelowego, okazały się nieprzydatne. Liczni podróżni czekający na przystanku na autobus zachowali się dokładnie jak uczniowie w metro – ilekroć wykonałem krok w ich kierunku, wycofywali się trzy kroki do tyłu.
W tym momencie nadjechał autobus. Podróżni ruszyli do drzwi wejściowych, w środku. Ja podbiegłem do przednich drzwi, żeby spytać kierowcę, czy dowiezie mnie do celu. Kierowca zamknął mi drzwi przed nosem i bardzo grzecznie pokazał, że wsiada się drzwiami środkowymi. Wsiadłem.
Tu wyjaśnię, że na mój bagaż składały się – duży plecak, mały plecaczek i torba z nartami. Teraz, z całym tym ładunkiem, musiałem się przepchać do kierowcy i spytać: Miyanomori? Odpowiedź była przecząca. Kierowca otworzył mi drzwi. Historia powtórzyła się jeszcze dwa razy. Za trzecim podejściem trafiłem, dojechałem do celu…
Recepcjonista był przygotowany na mój przyjazd. Wybiegł do mnie i na migi wytłumaczył, że buty muszę zostawić na stojaku w sieni, a w hostelu mam używać plastikowych klapek.
Dałem mu znak, żeby chwilkę poczekał i wyciągnąłem z plecaka porządne, skórzane, góralskie kapcie. Widziałem, że bardzo go to zaskoczyło, ale jak tu argumentować z góralami, z rezygnacją zaprowadził mnie do mojego pokoju. Czteroosobowy pokój.
Pierwsza rzecz, na którą zwróciłem uwagę, to nie było w nim drzwi, w wejściu wisiały plastikowe paski. Przypomniały mi się rozmówki angielsko-japońskie, w które zaopatrzyłem się przed wyjazdem. Otóż wiele słów to były lekkie modyfikacje terminów angielskich: – drzwi – door-o, – prysznic – shower-o, – lustro – mirror-o. Czyżby wszystkie te urządzenia były obce Japończykom aż do połowy XX wieku?
W środku dwa piętrowe łóżka, a raczej legowiska. Bardzo szerokie. Może dwuosobowe – pomyślałem, ale po chwili zorientowałem się, że legowisko pełni rolę łóżka i szafki. Tam rozłożyłem swoje przybory toaletowe, ubrania, itp. Zauważyłem, że na sąsiednim legowisku leżał portfel, aparat fotograficzny, zupełna beztroska.
Nie miałem jednak czasu na rozglądanie się, recepcjonista znacząco zakaszlał i przez współlokatora poinformował mnie, że chce mi jeszcze pokazać toaletę i drogę do jadalni, gdyż za chwilę będzie kolacja. Pokazał mi drzwi do toalety. Skorzystałem. Zdziwiłem się nieco, że recepcjonista nadal czekał na mnie pod drzwiami. Za chwilę zrozumiałem… recepcjonista ze wstrętem wskazywał moje kapcie – wszak byłem w nich w toalecie, nie ma mowy żebym ich teraz używał w innych częściach hostelu. Dopiero wtedy zauważyłem, że przy drzwiach do toalety był stojak z klapkami. Poddałem się, założyłem plastikowe, nieco ciasne klapki i od tego czasu żyliśmy w zgodzie.
Podczas posiłku zawarłem bliższą znajomość z moim współlokatorem – Minoru. Po pierwsze zapytał, czy mógłby spędzać ze mną więcej czasu w celu nabrania doświadczenia w angielskiej konwersacji. Po drugie, okazało się, że też przyjechał tu, z Osaki na Sapporo Maraton, a więc okazji do konwersacji będzie sporo. Po trzecie, bardzo delikatnie zapytał, czy chciałbym towarzyszyć mu podczas lunchu, który on ma zwyczaj spożywać w tanich restauracjach dla studentów. 3 razy TAK. Wyjaśnił mi również rezerwę, jaką wykazywały osoby, z którymi próbowałem nawiązać konwersację. Większość z nich zapewne rozumie po angielsku, ale nigdy nie korzystała z niego w praktycznej sytuacji. Mieli więc obawę, że albo nie zrozumieją mojego pytania, a to byłby duży wstyd, albo, co gorsze, udzielą mi błędnej odpowiedzi, albo ja tę odpowiedź źle zrozumiem – tak czy inaczej oznaczałoby to dla nich bezsenną noc.
Nastęne trzy dni minęły bajecznie. Każdej nocy spadało około 10 cm zmrożonego śnieżnego puchu. Trasy narciarskie w parku były doskonale przygotowane. W centrum Sapporo trwał właśnie Festiwal Śniegu – KLIK. Lunche w studenckich restauracjach były bardzo pożywne – główna pozycja to ramen – KLIK. Posiłki w hostelu były smaczne, towarzystwo sympatyczne.
W przeddzień maratonu organizatorzy urządzili spotkanie zagranicznych narciarzy…
Spotkałem tam kilku Australijczyków, którzy zwrócili mi uwagę, że w porywie patriotyzmu przyczepiłem się do nowozelandzkiej flagi.
Wreszcie dzień próby. Organizatorzy kurtuazyjnie umieścili zagranicznych zawodników na czele stawki – ja to ten w czerwonych spodniach…
Było to dobre, ale tylko do fotografii. START! Od początku czuliśmy na karkach dyszenie naładowanych energią zawodników japońskiej kadry. Na szczęście za chwilę trasa wiodła pod górkę i tam nas wyprzedzili. Przed nami 50 km olimpijskiej trasy. Wyjaśnię, że maratony, w których uczestniczyłem do tego czasu, rozgrywane były na lokalnych, amatorskich trasach. Po raz pierwszy biegłem na trasie zaprojektowanej dla zawodowców i przyznaję, że zasłużyli na swoje zarobki.
Ohtaki. Kenichi zawiózł mnie samochodem do swojego domku letniskowego. Domek był niewielki. Jeden duży pokój na parterze. Dodatkową atrakcją była łazienka, a raczej głębokie spa. W Ohtaki są gorące źródła z leczniczą wodą, która jest dostarczana za darmo do wszystkich domów. A więc długie moczenie się, a potem syta kolacja.
W Australii, USA i kilku innych krajach, które odwiedziłem, w przeddzień maratonu odbywało się pasta loading – czyli zjedz tyle klusek, ile tylko możesz. W nocy zamienią się one w bardzo potrzebną energię. Podczas spotkania narciarzy w Sapporo, stwierdziłem, że Japończycy preferują tradycyjne, solidne posiłki z przewagą protein – owoce morza. To samo zaoferował mi Kenichi.
Pora spać. Kenichi przesunął stół w bok i wyciągnął z szafy maty do spania. Jestem profesorem geologii wyjaśnił i urządzam w tych okolicach praktyki dla studentów. W tym pokoju czasem nocuje na matach 12 osób.
Rano Kenichi schował maty i nakrył stół do śniadania. Tym razem zdecydowałem zjeść śniadanie jak narciarz z Australii – owsianka. Kenichi pozostał przy japońskiej diecie.
Ohtaki maraton nie był zbyt ciekawy ani wymagający. Na pocieszenie każdy zawodnik otrzymał bilet wstępu do miejscowej łaźni.
Gdy zacząłem pakować do plecaczka ręcznik i przybory toaletowe, Kenichi zaprotestował – w łaźni dostaniesz wszystko, czego potrzebujesz.
Rzeczywiście dostałem – ręczniczek o wymiarach 15 cm x 15 cm. Naśladując miejscowych rozebrałem się do naga, położyłem ręczniczek na głowie i wyszedłem do ośnieżonego ogrodu. Dookoła głęboki śnieg, na szczęście ścieżka dla gości była przykryta plastikowymi matami. Gwiazdy błyskały na czystym niebie, w dali ośnieżone góry. Widoki zapierały dech…. a może to mroźne powietrze stawało kością w piersiach.
Szybki prysznic i plusk do gorącej wody.
Po długim moczeniu się przyszła pora na końcowe ablucje. W sali było wiele pryszniców, umieszczonych na wysokości około półtora metra, pod każdym prysznicem był niski stołeczek do siedzenia. Na półce stały butelki z szamponem i płynem do kąpieli.
Po wymyciu się w ruch szedł ręczniczek. Oczywiście był on za mały żeby się nim do sucha wytrzeć. Należało się trochę wytrzeć, wyżąć ręczniczek, trochę wytrzeć… i tak w kółko. W którymś momencie zgubiłem się, czy ja się jeszcze wycieram po kąpieli czy może po spoceniu od wyżymania ręczniczka?
Kolejny dzień – jazda pociągiem do Biei gdzie odbywa się Miyasama Marathon. Na dworcu w Biei czekał na mnie przedstawiciel organizatorów z tłumaczką – Mitsuko. Na mój widok nie mogli ukryć rozczarowania. Starszy, siwy, człowiek z wyraźnymi oznakami przemęczenia (dwa maratony i wyżymanie ręczniczka). Pojechaliśmy do hotelu – bardzo komfortowy, wyraźnie ukierunkowany na narciarzy zjazdowych. Mitsuko przedstawiła mi rozkład dnia: śniadanie, samoobsługa, od 7 do 9, lunch, to samo, od 12 do 2, obiado-kolacja – 7 – obługa przyniesie ci do pokoju. Czy masz jakieś specjalne wymagania lub pytania, tu nikt nie zna angielskiego, więc lepiej jak powiesz teraz. – Trasy biegowe? Widziałem z samochodu przystanki autobusowe. Jak mogę tam dojechać? O 10 rano będzie na ciebie czekał autobus i zawiezie cię na trasę. Jak dojedziecie, to napiszesz na śniegu o której kierowca ma cię podebrać.
– Smarowanie nart, pewnie jest tu sala do smarowania. Mitsuko przetłumaczyła pytanie kierownikowi hotelu, wyraźnie go to zakłopotało. – Nie, nie ma sali do smarowania. Narciarze zjazdowi tego nie potrzebują. Konkretnie – czego potrzebujesz? – Stołu z dostępem do gniazdka elektrycznego. Podczas smarowania powstaje masa ostróżyn parafiny, a więc dobrze, żeby pod stołem była jakaś plastikowa płachta, z której można te okruchy strząsnąć do śmieci. Mitsuko przetłumaczyła, kierownik zapewnił, że stanowisko przygotują przed wieczorem.
Szybko wrzuciłem bagaże do pokoju i pojechałem na trasę biegową. Śnieg, trasa i widoki dookoła były bajeczne. Gdy wróciliśmy do hotelu, zauważyłem jakieś zamieszanie wokół maszyn do gier hazardowych. Za kilka godzin wyjaśniło się – odłączyli i przesunęli je, aby postawić tam stanowisko smarowania nart.
W pokoju znalazłem bardzo eleganckie kimono i dokładną instrukcję jak rozpoznać i jak się zachować podczas trzęsienia ziemi, które są częste w tej okolicy.
W przeddzień wyścigu odbyła się kolacja dla zawodników zza granicy, którą zaszczycił swą obecnością książę Tomohito, główny sponsor maratonu – KLIK. Wyznam, że książę wyglądał groźnie, zauważyłem że osoby, które do niego podchodziły, kłaniały się w pas. Książę głównie interesował się niewidomymi narciarzami, których było całkiem sporo.
Wyścig – nie był zbyt emocjonujący. Ciekawsza była ceremonia zakończenia, na której każdy uczestnik otrzymał nagrodę – kilogram japońskiego ryżu. Najciekawsze było jednak to, że Australijka, Jenny Altermatt, wygrała wyścig w kategorii kobiet, pokonując znacznie od siebie młodsze Japonki. Nagrodę wręczał książę Tomohito.
Na początku pewna konsternacja – nagrodą był puchar przechodni, czyli zdobywca pucharu musi za rok oddać go organizatorom. Organizatorzy uznali, że nie mogą tego wymagać od Jenny, w związku z czym miejscowy jubiler już zaczął robić dla niej miniaturę pucharu. Dodatkowa nagroda dla zwycięzcy to 10 kilogramów japońskiego ryżu. Nie wspomniano, czy organizatorzy zapłacą za nadbagaż.
P.S. Kilka miesięcy później otrzymałem list od organizatorów Sapporo Maraton. Dziękowali za udział, zapraszali na następny rok i informowali, że pozwolili sobie wykorzystać mój wizerunek do promocji swojego wyścigu w roku 1998.
Ja – ten w czerwonych spodniach, tych samych co na starcie.
According to a story widely held in Waltham Abbey, and repeated on many websites, the ‘wild bells’ in poem were the bells of the Abbey Church. Tennyson was staying at High Beach in the vicinity and heard the bells being rung on New Year’s Eve.
It is an accepted English custom to ring English Full circle bells to ring out the old year and ring in the new year over midnight on New Year’s Eve. Sometimes the bells are rung half-muffled for the death of the old year, then the muffles are removed to ring without muffling to mark the birth of the new year. In some versions of the story it was a particularly stormy night and the bells were being swung by the wind rather than by ringers, but this is highly unlikely given the method of ringing English full circle bells, which requires a considerable swinging arc before the clappers will strike the bell.
Ring out, wild bells, to the wild sky, The flying cloud, the frosty light: The year is dying in the night; Ring out, wild bells, and let him die.
Ring out the old, ring in the new, Ring, happy bells, across the snow: The year is going, let him go; Ring out the false, ring in the true.
Ring out the grief that saps the mind For those that here we see no more; Ring out the feud of rich and poor, Ring in redress to all mankind.
Ring out a slowly dying cause, And ancient forms of party strife; Ring in the nobler modes of life, With sweeter manners, purer laws
Ring out the want, the care, the sin, The faithless coldness of the times; Ring out, ring out my mournful rhymes But ring the fuller minstrel in.
Ring out false pride in place and blood, The civic slander and the spite; Ring in the love of truth and right, Ring in the common love of good.
Ring out old shapes of foul disease; Ring out the narrowing lust of gold; Ring out the thousand wars of old, Ring in the thousand years of peace.
Ring in the valiant man and free, The larger heart, the kindlier hand; Ring out the darkness of the land, Ring in the Christ that is to be.
A translation into Swedish by Edvard Fredin called ‘Nyårsklockan’ – ‘The New Year’s Bell’ – is recited just before the stroke of midnight at the annual New Year’s Eve festivities at Skansen in Stockholm. This tradition began in 1897 when the young Swedish actor Anders de Wahl was asked to recite the poem. De Wahl then performed the poem annually until his death in 1956. Since 1977 the Swedish national public TV broadcaster, SVT, has aired the event live, and the first to read the poem on television was the actor Georg Rydeberg. The show turned out to be a major success, and watching it on New Year’s Eve quickly became a nationwide tradition. Rydeberg recited the poem until his death in 1983. After that many famous Swedish actors and/or singers have recited the poem.
It should be noted that the Swedish translation differs significantly from the English original. Inspired by the Swedish tradition, auto manufacturer Volvo used the poem in a 2016 New Year’s Eve advertisement (TU).
***
Jaka piękna historia. Bardzo mnie kiedyś poruszyła i dlatego od kilku lat co roku publikuję na blogu wpis, w którym musi się znaleźć noworoczny poemat Alfreda Tennysona. Gdy zaczęłam tę “nową, świecką tradycję”, chciałam znaleźć polskie tłumaczenie wiersza, ale mi się nie udało. Przetłumaczyłam go więc sama i poprosiłam kilku przyjaciół o tłumaczenie. Oto nasze tłumaczenia
Dzikie dzwony
Lech Milewski
Dzwońcie dzikie dzwony, do dzikiego nieba, Do płynącej chmury, do mroźnego światła: Rok umiera tej nocy; Oddzwońcie to i dajcie mu umrzeć.
Oddzwońcie precz stare, zadzwońcie na nowe, Dzwońcie radośnie poprzez śnieg; Rok odchodzi, dajcie mu odejść; Oddzwońcie precz fałsz, zadzwońcie dla prawdy.
Oddzwońcie precz smutki, co zatruwają myśl o tych, których już nie zobaczymy. Oddzwońcie precz waśnie bogatych i biednych, Zadzwońcie na naprawę całej ludzkości.
Oddzwońcie precz zbyt wolno umierające przyczyny i stare formy plemiennych walk; Zadzwońcie oznajmiając szlachetny styl życia łagodniejsze obyczaje, czystsze prawa.
Oddzwońcie precz biedę, troskę, grzech, bezbożne zimno naszych czasów; Oddzwońcie precz me żałobne rymy Zadzwońcie na poetę wyższej próby.
Oddzwońcie precz fałszywą dumę i krew, Ludzkie oszczerstwa i złośliwości; Zadzwońcie na miłość prawdy i sprawiedliwości, na powszechną miłość dobra.
Oddzwońcie precz złośliwe choroby, Oddzwońcie precz żądzę złota, Oddzwońcie precz tysiąc lat wojen. Zadzwońcie na tysiąc lat pokoju.
Zadzwońcie na dzielnego, wolnego człowieka, Na wielkie serce i łagodną dłoń; Oddzwońcie precz ciemność świata, Zadzwońcie na nadejście Chrystusa.
Tibor Jagielski
Bijcie dzikie dzwony, w dzikie niebo, Mroźnego światła chmura mknie; Tej nocy rok kończy swój ostani dzień; Bijcie dzikie dzwony, na śmierc dzwońcie jego.
Bijcie w to stare, na nowe dzwońcie, Bijcie, szczęśliwe, poprzez śnieg Pozwólcie mu odejść, rok kończy bieg; Bijcie w fałsz a prawdę głoście.
Bijcie w zgryzoty siły niszczące Tak aby nigdy nie powróciły, Bijcie w walki bogatych z biednymi, Na pomoc całej ludzkości dzwońcie.
Bijcie w umierające wolno spory i walki partii starodawnych; Głoście szlachetne formy życia, Miłych idei, czystych praw.
Bijcie precz grzech, strapienie, nędzę, Niewierny i zdradziecki naszych czasów los I w moje smutne rymy uderzajcie, bijcie, Obudźcie lepszą w nich poezję.
Bijcie w fałszywą dumę z pochodzenia, Bijcie i w zawiść i w nikczemność; Dzwońcie miłości prawa z prawdą Dzwońcie powszechnej wierze w dobro.
Bijcie w te kształty starych plag i znoju, Bijcie w sknerstwo i w złota chuć; Bijcie w tysiące zakończonych wojen, Dzwońcie na tysiąc lat pokoju.
Dzwońcie odważnym, wolnym, prawym, O większym sercu, czulszej dłoni. Uderzcie w ciemność w kraju naszym, A Chrystusowi dzwońcie, aby zstąpił.
Ewa Maria Slaska
Dzwońcie dzwońcie dzikie dzwony Pędzą chmury mroźne światło Rok umiera rok miniony Dzwońcie, pozwólcie mu umrzeć
Dzwońcie rok stary dzwońcie nowy Dzwońcie radośnie w śnieżną dal Rok odszedł a my mu odejść zwolimy Dzwońcie prawdę dzwońcie precz fałsz
Dzwońcie precz smutek co ducha zżera I dla tych których nie ujrzeć nam Dzwońcie bogatym i dzwońcie biednym Dzwońcie bo nowy świat kładzie strój
Dzwońcie niech znikną więzy stare By starych kajdan gorset szczezł Dzwońcie na nowe szlachetne życie Obyczaj czysty i prawości wiek
Dzwońcie precz troski pragnienia żądze Bieg czasu bez wiary zimny jak lód Dzwońcie na zgubę mych smutnych rymów Dzwońcie by nowy narodził się bard
Dzwońcie na odwrót fałszywej dumy Przeciwko kłamstwu mściwych szuj Dzwońcie dla prawdy dzwońcie dla dobra Dzwońcie w imię powszechnej miłości
Dzwońcie aż zgniła zemrze zaraza Dzwońcie na przekór tym co złota chcą Dzwońcie na wieczny wojny pohybel Dzwońcie na pokój i spokój u wrót
Dzwońcie na wolność dzwońcie Hart ducha co serca otwiera i dłonie Dzwońcie by zginął na świecie mrok Dzwońcie by nadszedł Chrystus król
Z duża przyjemnością czytam publikowane tu wspomnienia Jacka Krenza z wakacji w Jastarni (kolejny odcinek jutro). Osobiście przeżyłem coś podobnego podczas wakacji w Sopocie – aż tu nagle matura, studia – przeniesienie się z Kielc do Warszawy, zamiana rodzinnego domu na akademik…
Wreszcie nadszedł lipiec 1959 – pierwsze wakacje.
Po pierwszym roku studiów na wydziale Mechaniczno-Technologicznym w programie wakacji była miesięczna praktyka robotnicza.
Jeśli być robotnikiem, to czyż mogło być lepsze miejsce niż Nowa Huta?
Miesiąc praktyki zleciał jak z bicza strzelił i wkrótce nastał czas na tytułowy AUTOSTOP. To była oficjalnie zorganizowana akcja.
Chętni musieli nabyć książeczkę austostopu, która zawierała kupony na łączny dystans chyba 2,000 km.
Ta akcja legalizowała przewożenie “łebków” w samochodach państwowych. Prócz tego regulowała sprawę ubezpieczenia przewoźnika od konsekwencji szkód poniesionych przez pasażerów podczas ewentualnego wypadku.
Po zakończeniu etapu podróży autostopowicz dawał kierowcy kupon na przejechaną ilość kilometrów. Kierowców, którzy uzbierali duże ilości kuponów, czekały atrakcyjne nagrody – pierwsza nagroda – samochód Warszawa.
Już w czerwcu umówiłem się z kolegą z akademika, że po praktyce ruszamy na trasę. Kierunek – jeziora mazurskie – to było TO! I tak, w pierwszych dniach sierpnia 1959, wylądowaliśmy w rowie przy szosie prowadzącej z Krakowa do Kielc.
Pierwsze wrażenie było bardzo frustrujące. Ruch samochodowy był niewielki. Zdecydowana większość samochodów to ciężarówki załadowane towarem. Niektóre może miały wolne miejsce w kabinie kierowcy, ale nas było dwóch. Już robiło się ciemno gdy zatrzymał się jakiś samochód – – Wsiadajcie, ale tylko do Jędrzejowa. Wsiedliśmy, refleksja przyszła później. Przecież my przyjedziemy do Jędrzejowa w środku nocy. Co my tam ze sobą zrobimy? Przecież nie ma szansy, żebyśmy złapali o tej porze transport do Kielc.
I tak właśnie było. Kręciliśmy się bezmyślnie przy drodze i po chwili niespodzianka – trafiliśmy tam na żołnierzy, komandosów, czerwone berety. – Wojsko przy drodze? Co wy tu robicie? – Mamy rozkaz przedostać się o własnych siłach na poligon gdzieś nad morzem, a WSW (wojskowa policja) ma rozkaz nas łapać. Kto da się złapać, dostanie ileś tam dni aresztu i zakazu opuszczania koszar.
Szykowaliśmy się już na nocleg w rowie, gdy na szosie pojawiły się światła samochodu. Ciężarówka. – Wychodźcie na szosę – zaapelowaliśmy do komandosów – jak zobaczą mundury to muszą się zatrzymać. – W żadnym wypadku. To może być WSW, wyłapią nas jak szprotki.
W rezultacie stanęliśmy z kolegą na środku szosy. Pierś do przodu – po naszych trupach. Samochód zaczął zwalniać. – To prywatny – zawołali komandosi i pobiegli do tyłu samochodu. Samochód zatrzymał się. I my pobiegliśmy do tyłu a tam kłębiło się od wojska. Okazało się, że w samochodzie było już kilku komandosów. Gdy zobaczyli, że samochód zatrzymuje się i jest otoczony przez wojsko, uznali że to wojskowa policja – wyskoczyli i pobiegli w las. W doskonałych humorach wdrapaliśmy się do skrzyni ciężarówki i zamarliśmy. Na środku stała trumna, przy jej wezgłowiu paliły się świece. Wokół siedziało kilkoro żałobników, głównie kobiety. Dostosowaliśmy się do nastroju. Po pewnym czasie atmosfera rozluźniła się nieco. Dowiedzieliśmy się, że wracają z wesela. W trumnie wiozą jednego z drużbów. – A taki silny był – wspominał ktoś z żałobników – jedenaście nożów dostał i jeszcze się ruszał.
Wreszcie Kielce – opuściliśmy kondukt żałobny i udaliśmy do swoich domów. Za dwa dni spotkaliśmy się na szosie prowadzącej do Warszawy. Tym razem nie było problemu, wkrótce podebrał nas jakiś samochód osobowy. W Warszawie przenocowaliśmy w “naszym” akademiku, w którym, na okres wakacji, zorganizowano w salach gimnastycznych noclegownie dla studentów. Następnego dnia udaliśmy się na plażę nad Wisłą i tam zorientowałem się, że mój towarzysz podróży nie umie pływać. No cóż, pozostało mieć nadzieję, że ta umiejętność nie będzie mu potrzebna.. Koło plaży była przystań statków a tam nowa atrakcja – nocny rejs do Gdańska.
Kupiliśmy bilety, oczywiście tylko siedzące. Początki były miłe, poznaliśmy jakieś sympatyczne towarzystwo. Zdążyliśmy razem z nimi przebiec się do krzywej wieży w Toruniu (statek miał godzinę postoju)…
Nad ranem statek dopłynął do Tczewa, tu miała zacząć się nasza przygoda.
Pierwsze kroki skierowaliśmy do baru mlecznego – solidne śniadanie i… ukradliśmy łyżki i widelce – jakoś wydało nam się, że to właściwa inicjacja autostopowicza. Noży nie było co kraść, gdyż ze względu na popularność wśród złodziei miały ułamane końcówki. Mieliśmy własne scyzoryki.
Następnie wyszliśmy na szosę prowadzącą do Ostródy i miny nam zrzedły – w przydrożnych rowach koczował tłum autostopowiczów – słowo Mazury miało swoją magię. Z rozmów z przypadkowymi osobami zorientowaliśmy się, że wielu z nich to połykacze kilometrów. Po prostu jadą przed siebie, ile się da, nieważne dokąd. Na szczęście w tym tłumie było kilka osób z predyspozycjami kierowniczymi. Oni wprowadzali pewien ład. Po pierwsze, widząc zbliżający się samochód, oceniali jego pojemność i dawali sygnał, aby właściwa ilość osób stanęła przy szosie, a reszta żeby schowała się albo przynajmniej żeby demonstrowała brak zainteresowania zbliżającym się pojazdem. Po drugie, rozmawiali z kierowcą, uzgadniali dokąd jedzie, ile osób może wziąć. Pilnowali porządku przy wsiadaniu. Oczywiście sami też wsiadali, ale na szczęście w tłumie znajdowali się ich następcy. W końcu i my doczekaliśmy się transportu. Nie pamiętam szczegółów, ale wydaje mi się, że mieliśmy w tym dniu jeszcze dwie przesiadki i za każdym razem było nas w samochodzie więcej. W ostatnim samochodzie autostopowicze byli jedynym ładunkiem. Z fragmentów zasłyszanych rozmów zorientowaliśmy się, że większość spędza cały czas w podróży, nie mają żadnego celu, po prostu – jak najwięcej kilometrów. Dowiedzieliśmy się, że z kierowcami jest podobnie. Niektórzy postawili sobie zadanie – wygranie samochodu – i aby osiągnąć ten cel nie wahają się zaniedbać swoje obowiązki, nie biorą ładunku, zmieniają trasę. Wyznam, że w tym momencie autostop stracił dla nas swój blask.
Nagle samochód się zatrzymał. – Chłopaki – mówił do nas kierowca – jest noc, nie wysadzę was o tej porze w środku miasta, bo przyleci milicja. Tu jest ostatnia osada przed miastem. Dogadajcie się jakoś z gospodarzami o noclegi. W tym miejscu wspomnę, że zupełnie naturalnym wydawało nam się, że podróżnikowi takiemu jak my nie można odmówić noclegu w stodole. Bezpłatnego.
Zapukaliśmy do pierwszego domu. Wydaje mi się, że dla gospodarzy był to już chleb codzienny. – Nie więcej niż 20 osób – zadeklarowali – w tamtej budce jest ubikacja. A tu postawiliśmy wam wanienkę z wodą do picia. Jutro rano możemy wam sprzedać trochę mleka. – Tu jest stodoła – tylko na miłość boską – nie palcie papierosów! – Nie ma palenia w stodole! – rozległ się zgodny chór. Nie zdążyliśmy zasnąć, gdy w stodole pojawił się jakiś bystrzak – chłopaki, tam na polu jest kukurydza, już prawie dojrzała. Cóż zrobić, poszliśmy sprawdzić. – U swojego gospodarza nie zrywamy, u swojego nie zrywamy – rozlegały się zgodne szepty. Wszyscy poszli trochę dalej. Rzeczywiście rosła kukurydza. Niektóra prawie dojrzała.
Następnego dnia dojechaliśmy do Giżycka. Było późne popołudnie, więc najpierw znaleźliśmy sobie nocleg w stodole. U życzliwego gospodarza, który zgodził się przechować przez kilka dni nadmiar bagaży, które nie będą nam potrzebne na kajaku. Po sytej kolacji w mieście szybko wróciliśmy do stodoły odespać dwie ostatnie noce.
Następnego dnia wypożyczyliśmy kajak i w drogę. Jeszcze jedno wspomnienie – pismo Sztandar Młodych zaczęło publikację powieści Sławomira Mrożka – Ucieczka na Południe. W kiosku w Giżycku mieli egzemplarze gazety z kilku poprzednich dni. Lektura kolejnych odcinków powieści stała się naszym rytuałem. Kierunek – północ – Węgorzewo – jeziora Kisajno i Dargin To było bardzo relaksowe wiosłowanie, więc dość szybko wypatrzyliśmy jakieś budynki gospodarcze i wylądowaliśmy tam, pytając o nocleg. Okazało się, że były to budynki PGR-u, tak, możemy przenocować w stodole. Możemy też kupić obiado-kolację w ich stołówce.
Podczas kolacji mój kolega zaczął wygłaszać dość radykalne uwagi na temat rolnictwa, a PGR-ów w szczególności, co nie zjednało nam sympatii zebranych. Na efekty nie trzeba było długo czekać – gdy obudziliśmy się rano, nasz kajak zniknął.
Nie pomogły prośby ni groźby – jaki kajak? – wszyscy dookoła udawali naiwnych. Jedyne co uzyskaliśmy, to pożyczenie roweru, na którym mój kolega pojechał zgłosić kradzież na milicję. W tym miejscu zdradzę tajemnicę… Gdy przyszło do jazdy na milicję, powiedziałem koledze żeby to on jechał, mnie boli noga. Prawda była taka, że ja nie potrafiłem jeździć na rowerze. Skąd miałem potrafić? Chyba tylko jeden kolega w mojej klasie miał rower. Niektórzy (w tym mój towarzysz) mieli ojców, którzy mieli rowery. A reszta?
Kolega pojechał, a ja kręciłem się bezmyślnie po okolicy, próbowałem szukać jagód. W lesie spotkałem jakąś życzliwą panią, która pokazała mi, gdzie został ukryty nasz kajak.
Kolega wrócił. Zdecydowaliśmy zostać tu jeszcze jedną noc. Tuż przed kolacją wyciągnęliśmy kajak z ukrycia. Pracownicy PGR udawali, że niczego nie zauważyli. Na wszelki wypadek na noc wciągnęliśmy kajak do stodoły.
Następnego dnia powiosłowaliśmy dalej, ale jak tylko odbiliśmy od brzegu, ogarnęła nas taka złość na ten PGR, że zapałaliśmy żądzą zemsty. W sytuacji, w jakiej się znajdowaliśmy, nasza zemsta mogła być tylko jedna – złapać którąś z PGR-owskich kaczek, które beztrosko pływały przed naszym kajakiem. Nie było to takie proste, o mało się nie wywróciliśmy, ale w końcu wciągnęliśmy do kajaka chyba najbardziej wychudzoną kaczkę. Na dodatek, zanim ukręciliśmy jej łeb, napaskudziła nam do kajaka.
Zbliżaliśmy się do Węgorzewa – rożek jeziora Mamry, jezioro Święcajty. Po pierwsze wypatrzyliśmy jakieś zabudowania i zapytaliśmy o możliwość noclegu w stodole. Gospodyni była bardzo sympatyczna, więc spytaliśmy o przepis na usmażenie kaczki. Podstawowy składnik, o jakim wspomniała to smalec, powiosłowaliśmy więc do sklepu w Węgorzewie.
Był ogromny upał i zanim wróciliśmy do naszej bazy, smalec zupełnie się roztopił. Resztę dnia spędziliśmy na znęcaniu się nad zwłokami kaczki. Trochę usmażyliśmy, trochę upiekliśmy, ugotowaliśmy nawet rosół. Myślę, że była to wystarczająca pokuta za ten bezmyślny akt kradzieży.
Po dwóch dniach kaczkowania powiosłowaliśmy z powrotem do Giżycka. Kolejny etap – Mikołajki. Najpierw przecięliśmy jezioro Niegocin. Na środku poczułem jego potęgę i kruchość naszego kajaka. Świadomość, że mój partner nie umie pływać, zaczęła mi ciążyć. Wreszcie dotarliśmy do południowego brzegu, a tam czekał na nas szereg uroczych jeziorek – Boczne, Łagodne, Tałtowisko. To ostatnie praktycznie przefrunęliśmy, pchnięci potężnym podmuchem wiatru.
Źródło Google Maps.
Przenieśliśmy kajak na ostatni odcinek wiosłowania – jezioro Tałty, ale rozszalała się tak mocna burza, że zatrzymaliśmy się przy najbliższych zabudowaniach, czyli w osadzie Tałty.
Zapukaliśmy do drzwi pierwszego gospodarstwa. Gospodarz przyjął nas niezbyt chętnie.
Ponieważ zakładaliśmy, że dojedziemy do Mikołajek, nasze zapasy jedzenia były minimalne – płatki owsiane, kilka opakowań rosołu, słoik dżemu. Nasz gospodarz poinformował nas, że w Tałtach nie ma sklepu spożywczego, a do Mikołajek 6 km. On może sprzedać nam jutro trochę mleka. Zadowoliliśmy się rosołem z płatkami na obiad i płatkami z dżemem na kolację.
Następnego dnia lał rzęsisty deszcz. Przeszliśmy się po wsi, żeby sprawdzić, czy można dostać coś do jedzenia. Nasz gospodarz mówił prawdę, nie można było. Przy okazji zaskoczenie, we wszystkich domach, do których zapukaliśmy, mieszkańcy rozmawiali ze sobą po niemiecku. Mój towarzysz aż się gotował ze złości. Po powrocie do bazy zgłosił swoje pretensje naszemu gospodarzowi. – Ech, nie zawracajcie głowy – odpowiedział gospodarz – my jesteśmy Niemcy i chcemy wrócić do Niemiec. Dlatego te gospodarstwa takie zaniedbane. To Polska przewleka sprawę i wszyscy się tu męczymy. Zamknął nam drzwi przed nosem.
Nie było wyjścia, pomaszerowaliśmy do Mikołajek. Miasteczko wyglądało jak wymarłe. Zjedliśmy obiad, kupiliśmy trochę owoców i konserw w puszce i wróciliśmy do Tałt. Cały następny dzień lało i przesiedzieliśmy go w stodole, czytając zebrane odcinki Ucieczki na Południe. Kolejnego dnia deszcz nieco ustał, za to wiał silny wiatr, ale zdecydowaliśmy się na powrót do Giżycka. Przeprawa przez szereg niewielkich jeziorek była miłym urozmaiceniem, ale gdy wpłynęliśmy na jezioro Niegocin, miny nam zrzedły. Nasz kajak nie miał szans na falach jak góry wodne. Jedyne wyjście to płynąć wzdłuż brzegu, co oznaczało znacznie dłuższą drogę i borykanie się z bocznymi falami.
Późnym wieczorem dotarliśmy do celu, gdzie przywitano nas jak bohaterów, gdyż tego dnia nikt nie odważył się wypłynąć na jezioro.
Powrotu autostopem do Kielc już nie pamiętam. Wydaje mi się, że autostop jako masowa akcja nas rozczarował. W kolejnych latach kupowałem na wszelki wypadek książeczkę autostopu, ale korzystałem z niej tylko dorywczo, na jednoodcinkowych etapach.
To ja, w środku, w górnym rzędzie. Warszawa, rok 1956. Za nami Pałac Kultury i Nauki, który jeszcze wtedy oficjalnie nosił imię Józefa Stalina. Wycieczka szkolna do Warszawy, na czele nasz nauczyciel rosyjskiego.
Moja matka, moja rodzina, praktycznie całe nasze otoczenie, było przeciwne komunizmowi. Jednak, chcąc tego czy nie, zostaliśmy wciągnięci w rytm życia PRL. Inna sprawa, że komunizm, jakiego doświadczyliśmy był jak to zdjęcie – iglica ucięta, ostre krawędzie przytępione.
W rezultacie, 60 lat po tej wycieczce, pisząc swoje wspomnienia na blox.pl, zatytułowałem je Dziecko Komuny.
Dzisiaj pozwolę sobie zrekonstruować epilog tych wspomnień.
Komuna zniknęła, przyszedł więc również czas na Dziecko Komuny. Jak tu zacząć kończyć? Od podziękowań, najlepiej chronologicznie.
Pierwsze podziękowanie złożyłem w pracy, w dzień po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Zaraz potem odszukałem w internecie Ruth L., tę, która pomogła mi znaleźć pierwszą pracę w Australii. Kilka miesięcy później miałem przyjemność podziękować jej osobiście.
Wehikuł czasu ——————————————————————————- Już drugiego dnia po przylocie do Melbourne skontaktowałem się z agencjami zatrudnienia informatyków. Odbyłem kilka interview. Przebieg był zawsze taki sam. Agent niedbale przerzucał moje dyplomy akademickie i świadectwa pracy (a były tam takie instytucje jak FSO, LOT, Kuwait University). – A czy masz jakieś doświadczenie pracy w Australii? – Przecież wspomniałem na początku, że do Australii przyjechałem dopiero wczoraj. – Ach tak, oczywiście, oczywiście… Agent z obojętną miną przerzucał moje dokumenty. – Świetnie, Lech, świetnie. Na pewno coś dla ciebie znajdziemy. Zadzwonimy do ciebie za kilka dni. Po tygodniu ogarnęła mnie rezygnacja, postanowiłem spróbować w Sydney. To samo, już w połowie dnia zrezygnowałem, czekałem na przystanku na autobus na lotnisko. I tam, na sąsiednim budynku zauważyłem tabliczkę agencji zatrudnienia. Znalazłem numer telefonu w gazecie, zadzwoniłem. Odebrała jakaś pani, zasadniczo mają przerwę na lunch, ale skoro jestem u ich drzwi, to proszę wejść. Wspinałem się po starej klatce schodowej i w górze słyszałem stukanie maszyny do pisania przerywane przekleństwami – cholera, psia krew. Wreszcie dotarłem do biura – dzień dobry – pozdrowiłem agentkę. – Oops, I am sorry, but the only Polish words I know are swearings I learned from my Jewish grandmother. Opowiedziałem jej swoje doświadczenia z agencjami. – To oczywiste – wyjaśniła. Agent musi mieć asekurację na wypadek, jeśli pracodawca nie będzie z ciebie zadowolony. Świadectwa z USA, Anglii, te może coś znaczą. Ale Polska, Kuwejt… odpada. – Ruth, to co ja mam robić? Zaczynać jako pomocnik w kuchni? – Ty jesteś w porządku, ja dam ci bardzo dobre referencje. Zadzwoniła do agenta w Melbourne i za dwa dni miałem pracę. ———————————————————————————————– Australię często nazywają krajem drugiej szansy. Jestem przykładem słuszności tej nazwy
Nawet moje szkolne marzenie – żeby wziąć udział w Olimpiadzie w Melbourne – w jakiś sposób się spełniło. Brałem udział w biegu, którego meta była na stadionie olimpijskim – MCG. Spełniły się również jeszcze wcześniejsze, dziecinne sny o śnieżnych wędrówkach narciarskich. Odkryłem narciarstwo biegowe i uczestniczyłem w maratonach narciarskich w 17 krajach. Ostatnim był Bieg Piastów.
Poniżej wyścigi w Australii – w słońcu i podczas śnieżycy.
Los był tak skrupulatny, że spełnił moje zawodowe tęsknoty z Kuwejtu – opracować ciekawy system komputerowy na komputerze Univac. Był to system sterowania wymianą części w samolocie. Nawet taki kaprys jak napisanie opowiadania po angielsku zaowocował wymierną nagrodą – polska wersja TUTAJ. Dziękuję Ci, Australio, przyjęłaś mnie jak swoje naturalne dziecko, a nawet dużo lepiej. Obawiam się jednak, że nie odpłaciłem pięknym za nadobne. Zadowoliłem się drobnymi efekciarskimi sukcesami, a zaniedbałem bardziej wymierne talenty. W którymś momencie moje zarobki osiągnęły całkiem przyzwoity poziom. Kolega w pracy spytał: – Akcje czy nieruchomości? – Ani jedno ani drugie. – Bardzo niedobrze – spojrzał na mnie ze smutkiem – praca i zarobki z niej są tylko środkiem do celu. – A co jest celem? – Żeby to pieniądze na ciebie pracowały. 24 godziny na dobę. Ty sobie śpisz a twój kapitał rośnie.
Zasmuciłem się. Więc moja praca, która daje mi tyle radości, i która jest ceniona przez wiele osób, jest mniej ważna niż jakiś automat do pomnażania kapitału. To był niewątpliwie wpływ komuny. Przez długie lata starano się wpoić ludziom przyzwyczajenie aby pracować 8 godzin, a potem mieć czas na rekreację, kulturę, zabawę. Któregoś dnia nasz syn Michał, po powrocie ze szkoły poprosił, żebym wyszedł z nim na spacer. Zdecydowanym krokiem zaprowadził mnie na sąsiednią ulicę i pokazał świeżo postawiony płot. – Tatusiu, ten płot zbudował tatuś Simona. – Całkiem ładny płot – odpowiedziałem czując już co się święci. – Tatusiu, a czy ty tutaj coś wybudowałeś? Uśmiechnąłem się z zażenowaniem. Wskazałem lecący nad naszymi głowami samolot. – Widzisz ten samolot? On leci bezpiecznie, bo ja opracowałem system, który pilnuje, żeby żadna część się nie popsuła podczas lotu. Po minie Michała widziałem, że to żaden argument. Przypomniały mi się rozważania w okresie zakładania rodziny – komuna przetrwa jeszcze setki lat, a my, polska rodzina, przetrwamy komunę. W takich warunkach odpowiedź na pytanie Michała byłaby prosta – mógłbym zaprowadzić go na cmentarz, na groby przodków, którzy żyli w czasach caratu, w czasach okupacji. Nasze życie było tylko kontynuacją. Ale co odpowiedzieć, kiedy przetrwanie komuny okazało się fraszką? Ale co odpowiedzieć w Australii, gdzie nie odwiedza się grobów? Jakąś odpowiedzią byłoby zbudowanie solidnej bazy finansowej dla rodziny i ukierunkowanie dzieci, aby to kontynuowały. Tak właśnie zrobiło wiele osób będących w podobnej sytuacji jak ja. Osiągnęli sukces, a startowali z dużo gorszej pozycji niż ja. Jestem jednak pewien, że żadne z nich nie nazwałoby siebie dzieckiem komuny. Wydaje mi się, że życie w PRL, szczególnie w latach stalinowskich, spowodowało u mnie spore pomieszanie życia na jawie z marzeniami. W moim przypadku zaowocowało to z jednej strony dużą dozą satysfakcji i zadowolenia z siebie, z drugiej strony nie dawałem chyba poczucia pewności i stabilizacji osobom ze mną związanym.
Na koniec wpisu potop. Nie, nie mam na myśli powiedzenia – po mnie potop. Moje utopie utopiły się już w połowie mojego życia. Od tego czasu płynę, jak bohater poniższej piosenki…
Ewa Maria and Friends 