Tytuł: 
Brakująca część historii – cz. 2. Kobiety w cieniu gilotyny – Polki stracone w kaźni Plötzensee w Berlinie

Auf Deutsch HIER

Druga część projektu “Brakująca połowa historii” jest próbą uzupełnienia historii polsko-niemieckiej poprzez przypomnienie kobiet – zapomnianych bohaterek wymazanych z kart historii, Polek, które 100 lat temu walczyły o swoje prawa razem z kobietami w Niemczech, a które później walczyły o wolność i stały się ofiarami wojny. Niektóre z nich działały lub zmarły w Berlinie.
W roku 2022 poświęciłyśmy nasz projekt na ten temat Irenie Bobowskiej, poetce, artystce, dziennikarce, która w wieku 22 lat została zamordowana przez hitlerowców w Berlinie. Dla nas była ona symbolem kobiet, które zostały zamordowane, umęczone lub wygnane w czasie wojny, a potem wygnane w niepamięć przez potomnych. Im właśnie, polskim konspiratorkom, straconym podczas wojny w Berlinie w m iejscu straceń Plötzensee, poświęcamy drugą część naszego projektu, który realizować będziemy dzięki wsparciu Fundacji EVZ na przełomie lat 2023/2024.

Projekt “Brakująca połowa historii. cz. 1. Irena Bobowska i cz. 2. Polki stracone w Plötzensee” to kontynuacja serii działań kolektywu Dziewuchy Berlin dotyczących historii kobiet i miejsc pamięci w Berlinie.

Projekt obecny, podobnie jak poprzednie, ma na celu zainteresowanie historią młodego pokolenia, które porusza się w wirtualnym świecie i mediach społecznościowych. Poprzez popkulturowe i intersekcjonalne podejście chcemy pokazać, jak historia, archiwistyka i dziedzictwo kulturowe mogą być żywe i dostępne dla wszystkich, niezależnie od wieku, narodowości, niepełnosprawności czy płci.

Projekt skierowany jest do niemieckiej i polskiej publiczności i jest naszym wkładem do polsko-niemieckiej i polskiej debaty o historii w odniesieniu do teraźniejszości. Jak wiele możemy się nauczyć z historii i jak o niej rozmawiać? Kim były te kobiety, Polki, które walczyły o wolność? Jak możemy zachować pamięć o zapomnianych bohaterkach? W jaki sposób wspólne debaty historyczne i sztuka mogą przyczynić się do głębszego zrozumienia i uniknąć powtórzenia historii?

W projekcie chcemy upamiętnić Polki w Berlinie, które były prześladowane, torturowane, zabijane przez zbrodniczy reżim, a potem jeszcze wygnane w niepamięć.
Było ich wiele, kobiet – ofiar wojny. Byli oni mordowani w całej Europie w wielu obozach koncentracyjnych, obozach zagłady i więzieniach. Również w Berlinie. Należeli oni do wielu narodów. 
Zapomniano o nich. Dopiero teraz pamięć o nich stopniowo dociera do opinii publicznej.

W naszych działaniach często mówimy o zapomnianych kobietach*, anonimowych bohaterkach, ponieważ w naszej kulturze historię piszą zwycięzcy – mężczyźni. Zapisana historia opiera się na ciągu wojen, konfliktów, przemocy, w których dominują bohaterowie – generałowie, wodzowie, żołnierze, papieże. Stawia się im pomniki, pisze o nich.
W ostatnich latach w Berlinie toczy się dyskusja na temat miejsc pamięci i ewentualnej lokalizacji pomnika polskich ofiar narodowego socjalizmu. Debata była długa, toczyła się wśród ludzi na różnych stanowiskach, wśród polityków, w Bundestagu. Kobiety*, zwłaszcza młode*, nie brały udziału. Projekt jest formą społecznego dialogu obywatelskiego na temat miejsc pamięci w Berlinie w kontekście kobiet* i z perspektywy kobiet*.

Opis działań projektowych

Z 2500 osób, które zostały w czasie wojny stracone gilotyną lub na szubienicy w miejscu kaźni Plötzensee, było 41 Polek.

Konkretnym celem projektu jest wygenerowanie osobnych stron na ich temat w POLKOPEDII – jest to rodzaj Wikipedii stworzony w roku 2021 przez Ewę Marię Slaską i Konrada Kozaczka, poświęcony Polkom, które żyły, działały i/lub umarły w Berlinie.

www.polkopedia.org

Projekt składa się z trzech warsztatów, podczas których uczestnicy stworzą karty upamiętniające Polki stracone w Plötzensee. Podczas pracy wykorzystamy materiały archiwalne, ale stworzymy też własne – prace plastyczne, piosenki, reflekcje, wystąpienia parateatralne, wiersze i wiele innych form twórczej konfrontacji współczesnego człowieka z przeszłością.

Warsztaty odbędą się 2 grudnia, 20 stycznia i 24 lutego w NGO Regenbogenfabrik w Berlinie.
Po zakończeniu prac również w Regenbogenfabrik odbędzie się prezentacja dokonań projektu.

***

Autorkami projektu są

Ewa Maria Slaska
Urodzona w 1949 roku w Sopocie, polska pisarka, dziennikarka, blogerka i menadżerka projektów, mieszka od 1985 roku w Berlinie.
ewamaria.blog
polkopedia.org
Ewa Maria Slaska-Wikipedia
Ewa Maria Slaska homepage

Anna Krenz
Urodzona w 1976 roku w Poznaniu, od 2003 roku w Berlinie. Polska artystka, ilustratorka, redaktorka i artywistka. Studiowała architekturę na Politechnice Poznańskiej, a następnie Environment & Sustainable Design w Architectural Association w Londynie.
www.annakrenz.net
www.dziewuchyberlin.org
www.zero-project.org